Sunday, January 19, 2014

Prison instead of wishes :)

धेरै दिन भयो,
कबिता भनाउदी झुल्किन,
सोचे बिर्सिहोली, माया मरिहोली ।
अचानक टुपुलुक्क पुगी,
तर मेरो छाती रसाएन,
जसरी पहिले पहिले,
ब्यकुल हुन्थे, कबिता कथिदिन्थे .
कबिता त कबिता नै हो,
भन्ने जान्न्दा जान्दै पनि,
कबिता फुरेन, आँखा जुधेन,
बस उस्ले देखिहोली
मैले पनि देखे ।
सबै मलाई उस्तै देख्छन रे
फरक त मैले नै पो पाये ।
कस्तो हो कुन्नी यो दुनियाँ,
मैले जे देख्यो, त्यो नदेख्ने,
जे देखिएन फेरी तेही हुने ।
दुनियाँ रित्तो लाग्न थालेको छ,
आँफै छु भरिलो जस्तो ।
छामेको फेरी केही भेटिन्न,
डलर, रुपैयाँ केही केही छैन ।
कबिता चल् भैइ, म अचल ,
कबिता पानी भैइ, बगी सलल,
म ढुङ्गा भए, मुर्ती ठ्याक्कै मन्दिरको मुर्ती ।
कारमा आएनी, खुटोले आएनी
न जलेर को पो आए र ?
कबिता नि जलिछ,
बेसरी जलिछ ,
सुने ठुलो आगोको सप्काले भेट्यो रे,
भाग्दै भाग्दै यहाँ पुगेकी रे
तर मन्दिरको मुर्ती फेरिएको छ
म मुर्ती, मुर्ती बिदेस्तिर,
तेसैले भाकल माफि भएको छ
सटामा जेल पाएको छ ।  

Gender Based Violence (GBV) in Health and Population Education of Grade 9: A comments with way forward


k';sf] klxnf] xKtf ;fob clwsf+z ljBfnox?df kl/Iff eO/x]sf] 5 . To;f] t s0ff{nLdf aflif{s kl/Iff ;lsP/ 5'6\6L eO;s]sf] 5 . sIff gf} df cWog/t eltlhn] jftfj/0f, :jf:Yo / hg;+Vof lzIff laifosf kl/Iffsf] lbg h]G8/, h]G8/ ;dfgtf, k}/jL, dlxnf :jf:Yo / k|hgg\, dlxnf / lx+;f eGg] laifo k9\b} ubf{ dnfO{ ;f]  Wofg cfqmzg eof] / To:s} kl/0ffd xf] of] n]v . lsgeg], g]kfndf a9\b} u/]sf] dlxnf lx+;f / o;sf] /f]syfdsf] nflu lb3{sflng pkfo eg]sf] laBfno lzIff xf], hxfF csf]{ k':tf ;';'lrt dfq x}g, ;+j]bgzLn / lhDd]jf/ agf];\ eGG]f ;a}sf] w]o xf] . k]h g+ !!! b]lv !!^ ;Dd g]kfn h]08/ sfo{qmd / k}/jL o;/L ;+ul7t ul/Psf] 5 .
#=$=!= dlxnf :jf:Yo / k|hgg\
#=$=@= dlxnf / lx+;f
#=$=#= dlxnf / d'n'sL P]g
#=$=$ dlxnf / k}qLs ;DktL
#=$=%= g]kfndf h]G8/ k}/jL

em6\6 x]bf{ laifoa:t' klg /dfO{nf] 9+un,] pbfx/0f lbP/ ;fwf/0f lsl;dn] pNn]v ul/Psf] 5 . t/ To;df af/Daf/ pNn]v ul/Psf] zAb h:t} M h]08/,h]08/ ;dfgtf,h]08/ lae]b, h]08/ b[li6sf]0f, h]08/ kIf h:tf zAbx?nfO{ :ki6 kfl/Psf] 5}g . h;n] ubf{ dfly pNn]v ul/Psf laifo hlt g} pTtd eP klg lawfyL{x?df cfkm} ?kfGtl/t x"g] l:ytL cfpg k|foM c;ej g} 5 . x'gt lo zAbx? jt{dfg cj:yfdf lasf;sf If]qdf sfd ug]{x?sf nflu cltg} k|of]u ePsf zAbx? x'g\ . r'/f] s'/f]sf] yfxf gkfO{sg To:sf] /f]syfd ug{ k}/jL s;/L ug{ ;lsPnf cyf{t To:tf] k}/ljn] ;fdflhs ?kfGt/0f ug{ s;/L ;lsPnf < t;y{ dfly elgPsf ;a} laifodf pNnv] ug'{ cufl8 h]08/ g} eg]sf] s] xf] eg]/ a'em\g' / a'emfpg' kb{5 eGg] nfU5 .

h]08/sf] g]kfnL zAb 5}g To;}n] h]08/ g} elgG5 tyfkL s;}s;}n] ;fdlfhs ln+u eg]/ k|of]u ub{5g\ h"g aemg / a"emfpg ;lhnf] klg x"G5 . h]08/sf] s'/fubf{ of}g -;]S;_ sf] s'/f ug"{ dxTjk"0f{ 5 . k|s[ltn] jf hGdbf g} k|fKt u/]sf], slxn] klg -ckjfbdf afx]s, Ps bd} vlr{nf]_ kl/jt{g ug{ g;lsg], ;+;f/sf] h'g;'s} :yfgdf klg Ps} /xg], ln+u rfFxL k|fs[lts ln+u xf] . hxfF s]6f / s]6L jf dlxnf / k'?if /xG5g\ .

t/ h]08/ jf ;fdlhs ln+u, dlxnf jf k'?if ePs} sf/0fn] ;dfhn] lbPsf] e'ldsf xf] . pbfx/0fsf nflu ltdL s]6L xf] To;}n] ;fFem kg'{ cufj} 3/ cfpg' kb{5 jf /ftL cj]/ ;Dd aflx/ a:g' x'Gg jf ltdL aflx/ hfg' x'b}g . To:t}] s]6fsf] nflu ltdL s]6f xf], To;}n] hfpm, aflx/ hfp, @–$ s'/f hfg, @–$ hgf dflg;nfO{ e]6]s} /fd|f] . o; pbfx/0fdf s]6L nfO{ eGbf s]6fnfO{ a9L :jtGq 5fl8G5 . 3/ aflx/ hfg", b"O{ rf/ hgfnfO{ e]6\g", s"/f ;"Gg" cflb  cfTd laZjf;sf] a9fpg" / ca;/sf] ;[hgf ug{" xf] . h]G8/ jf ;fdflhs ln+u kl/jt{glzn 5 . h:t} cfhef]nL s]6Lx? klg /ftLsf] l8p6L ug]{, ;fFem ;Dd sfd ug]{, 3/af6 aflx/ k]zfut Joj;fodf ;+nUg 5g\ . s]6Lx? klg kfOn6, 8\fO{e/, OlGhlgo/ 5g\ . 5f]/L eP/ g;{, lzIfs aGg" g} k%{ eGg] dfGotf km]l/Psf] % . To;}u/L h]G8/ jf ;fdflhs ln+u 7fpF, kl/j]z cg';f/  km/s km/s x'G5 . h:t} h'Dnfsf dlxnfn] 3'Drf ]-6fpsf] 5f]Kg]_ xflN5g\, sf7df08f}Fsf] dlxnfn] k]G6 nfufpl5g\, =====dlxnfn] 5f]6f] k]G6 nufpl5g\ . oL tLg} j6f km/s km/s ;dfhn] dlxnfnfO{ n'uf nfufpg] s'/fnfO{ km/s km/s ;Gbe{df :jLsf/]sf] 5 .
h]G8/ jf ;fdflhs ln+u, zlQmjf6 lgb]{lzst / k|efljt x'G5 . zlQm eg]sf] k};f,kb, hft, 7fp, k]zf jf ;DaGw, ;Ddfg cflb h] ;'s} klg x'g;S5 . zlQm ePsf dlxnfnfO{ jf k'?ifnfO{ h] s'/f :jLsf/ ul/Psf] x'G5 Tof] zlQmlalxg dlxnf jf k'?ifdf l:jsf/ jf nfu' x'b}g . x]8df:6/ dlxnf 5g\ eg] pgnfO{ To; ufpFsf] ;fdfGo dlxnf jf lzlIfsf dfq /x]sL dlxnf eGbf :jtGq dfq geO{sg pgn] laBfno To; ufpFsfsf lg0f{o klg k|efj kfl5{g\ jf pgn] af]n]sf] ;'G5g\ .

h]08/ jf ;fdflhs ln+usf sf/0fn] s'g} klg JolQm hGdg] lalQs} b]lv d[To'kl5 - sfhls|of, >f4df_ klg of] ug{+ x'g], of] ug{ gx'g] h:tf lgodx? agfPsf x'G5g\ . h:t} vfg], a:g], zl//sf] :ofxf/,ljjfx, lzIff, k]zf, cflb ;a}df lgu/fgL /flvPsf] x'G5 . s'g} klg ;fwg / ;|f]tsf] k'x'Fr, To; dflysf] lgoGq0f, nfef+;sf] pkof]u, cj;/x? klg h]08/ jf ;fdflhs ln+usf cwf/df ul/Psf x'G5g\ . h]08/ jf ;fdflhs ln+u clwsf;+ ;dodf  ;a} :yfgdf kmfO{bf / a]kmfObf, ;lhnf] / c;lhnf], /fdf|] / g/fd|f] x'G5g\ . t/ g]kfn k'?if k|wfg b]z ePsf]n] h]08/ jf ;fdflhs ln+usf sf/0fn] dlxnfx?nfO{[ sdhf]/, larf/f jf bf]>f] :yfgdf kl/eflift u/]sf] 5 eg] k'?ifnfO{ alnof], /fd|f] / klxnf] :yfgdf kf/]sf] 5 . kl/0fd:j?k xfd|f] ;dfhdf y"k|} vfnsf cGofok"0f{, lae]bk"0f{ cEof;x? cem}klg lawdfg %g\ h:t} dlxnf ePsf]n] ;a} kl/jf/n] vfPkl% vfg"kg]{, pk|sf] vfg"kg]{, v;|f]{ gld&f] vfg"kg]{,cflb . To;} u/L %f]/LnfO{ :s"n gk&fpg] jf k&fPklg ;/sf/L lawfnodf k&fpg], %f]/fnfO{ :s"n To;df klg af]l*udf k&fpg] cflb . o:tf w]/} cEof;x?sf] nfdf] ;"rL g} aG5 . oL ;a} cEof;x? ;/f;/ ;dflhs cGofo xf] h'g sfg'af6 b08lgo 5 .  
gf} sIffsf] lstfjs} pbfx/0f lnFbf klg ædlxnfnfO{ ue{ktg ug{ nufOG5, dlxnfx?nfO{ pgLx?sf] OR5f ljkl/t jRrf w]/} kfpg nufOG5 .Æ o:tf] cEof; jf:tadf dlxnf dfly ul/Psf] ;dflhs cGofo xf] lsgeg]   ljjfx slxn] ug]{ < slt aRrf kfpg] < slxn], slxn] kfpg] < eGg] clwsf/ lgtfGt dlxnfsf] lg0f{osf] clwsf/ xf]. 5f]/f ls 5f]/L kfpg] eGg] s'/f lgtfGt k|fs[lts t/ k'?ifsf] jLo{df e/ kg]{ s'/f xf] . t/ ;dfhn] jf h]08/n] jf ;fdflhs ln+usf sf/0f dlxnfnfO{ bf]if yf]kl/G5, laleGg lsl;dsf oftfgf lbOG5 / dfl/G5 -slxn]sfxL_, k'?ifnfO{ csf]{ lajfx u/fO{G5 jf ue{df g} 5f]/f ls 5f]/L kQf nufP/ 5f]/L xf] eg] ue{ktg ug{ nufO{G5 . of] ;a} dlxnfnfO{ dlxnf ePs} sf/0f lae]b u/]/ ;dfhn] u/]sf] ;dflhs cGofo jf dlxnf dfly ul/Psf] lx+;f xf] . ;fdflhs cGofosf] Pp6f uDeL/ kf6f] xf] . s'g sfg"gaf6 alh{t 5 .  xfd|f] ;dfhdf laBdfg rfn rng, wd{, ;+:s[lt ;fdflhsLs/0fsf] k|s[ofnfO{ h]08/sf b[li6sf]0fn] laZn]if0f gu/Lsg}+ dlxnf lx+;fsf] af/]df lzIf0f jf s'/f ul/of] eg] kf7\oqmdn] lgb]{lzt u/]sf] pb]Zo k'/f x'g ;Sb}g / ;dfhdf laBdfg lae]b c;dfgtf, cGofon] klg lg/Gt/tf kfO{g} /xG5g\ .
h]08/sf cfwf/df ul/g] s[ofsnfk, lje]b,c;dfgtf, cGofonfO{ ln+udf cfwfl/t s[ofsnfk, lje]b, c;dfgtf, cGofo klg eg]/ elgG5 . h;n] ubf{ a'em\g] / a'emfpg] w/ftng} km/flsnf] / alnof] x'G5 . cfufdL lbgx?df h:tf] sIff !) jf cfd;+rf/df cfPsf 36gf, gLltut ;+/rgf / eljZodf SofDk; k9\bf klg o;n] lanof] cfwf/ lgdf{0f ug'{sf ;fy} ;";'lrt gful/sssf] lgdf{0f klg d2t ub{5 .
lstfjdf dlxnf / lx+;fnfO{ uf]ndf]6n u/]/ k|:t't ul/Psf] 5 . tyfkL pbfx/0f eg] ;lhnf t/ l;ldt g} 5g\ . t/ tLgn] xfd|f] ;dfhnfO{ k|efj kfb}{gg\ cyf{t ;fdflhs ?kfGt/0fdf vf;} ;xof]u ub}{gg . dlxnf / lx+;f dfq eGbf dlxnfn] hGd]b]lv d[To' k|oGt;Dd ;dfhsf x]/s tx / tKsfdf ef]u]sf lje]b,cGofo,cTofrf/ / c;dfgtfsf nflu dfq xf]OGfg\ cyf{t s'g} ;dfhdf jf 36gfdf k'?ifx? klg lje]b, cGofo, cTofrf/ / c;dfgtfdf k/]sf x'G5g\ . tyflk cWog, cg';Gwfg / cg'ejdf k'?ifx? eGbf dlxnfx? a9L -ljLeGg kl/j]zdf ljleGg txdf_ lae]b,cGofo, cTofrf/ / c;dfgtfsf efuL ePsf x'G5g\ .

t;y{ ljBfno gofF k':tfsf] hu a;fNg] / ?kfGtl/t ;dfhsf] g]t[Tj ug]{ ePsf]n] n}+lus lae]bdf cfwfl/t lx+;f eg]/ lzIf0f ubf{ /fd|f] x'G5 . h:n] ;fdflhs zfl/l/s, /fhgLlts, of}lgs cfly{s, ;a} b[li6sf]0fn] ePsf lje]b cGofo,cTofrf/ c;dfgtf / ltgsf] kl/0fdnfO{ ;d:6Lut ?kdf ;d]6\5g\ . o;/L s]6L tyf dlxnfx?n] 3/, kl/jf/, af6f], lawfno, clkm;, jf s"g} klg sfo{ If]qdf ;fdflhs zfl/l/s, /fhgLlts, of}lgs cfly{s kIfsf s]lx g slx, s"g} g s"g} lsl;dsf] lje]b cGofo,cTofrf/ c;dfgtf e]fuL/x]sf x"G5g, To;sf] ;dfhdf ePsf ;a}  ;/fsf/jfnfx?n] ;dodf ;lx klxrfg, hgr]tgf / k}/aL ug{ ;s] lnésf] cfwf/df xg] lje]b cGofo,cTofrf/ c;dfgtf Go"gLs/0f ug{ ;lsG5 .
 

Maternal and Child Health Service for marginalized Women: A experience of Rolpa and Phyuthan , August 2012







This is my volunteer work too. Through MIDSON, I joined the need assessment team of Merlin International in Nepal in Rolpa and Phythan. Merlin provided me transportation, food and lodge. It was great learning to me and Action Works Nepal. My sincere thanks to Laxmi Tamang who is the founder of MIDSON and she was in Nepal for field work for her PhD.

Saturday, January 18, 2014

Paradigm Shift Required for Addressing Poverty and Inequalities in Karnali, Nepal

 This is the presentation made on 17 Jan 2014 at OUTLINE Media/UNDP. The policy makers, journalists, experts, donors, Karnali's friends (except Dolpa) etc participated where as Chandra Kishor Jha, Journalist moderated the interaction program.



































This Option A, is similar with Bhutan.

This Option B, is similar with Vietnam
This Option C, is being implemented by Action Works Nepal (www.actionworksnepal.org)

Special thanks: Gangan Hamal, HariDevi Rokaya, Gauri Kathayat, Sarpananda Hamal, Shanta Chaulagain (Jumla), Dhan Bhadur Lama and Dala Rawal (Humla) Bupendra Shahi (Kalikot)
Likewise, thanks to Dennis, First Secretary of Korean Embassey, Amelie, Coutry Director (Enfants and Development, France), Enrica (Switzerland ), Jhabindra Bhattarai (Italian Foundation)

Tuesday, January 14, 2014

Pictures are enough to understand Jumla, Karnali Nepal March/April 2013

Please just follow the pictures and its captions. These pictures are enough to understand the reality of rural areas of Karnali. This is clear picture of Poverty, geographical difficult, gender, caste, class discrimination, culture, customs......................................enjoy !


s;nfO{ yfxf 5}g / < g]kfnsf] ;a}eGbf u/La, k5f8L k/]sf] c~rn s0ff{nL xf] eg]/ . s0ff{nL c~rnleq ljZn]if0f ubf{ ;a}eGbf ;lhnf] / ;'ljwfo'Qm lhNnf eg] h'Dnf xf] . ljz]if u/L h'Dnfdf s]lGb|t /x]/ cfkm\gf] sfdnfO{ cf}krfl/s / cgf}krfl/s 9+un] cuf8L a9fPsf] klg !@ jif{ k'/f u/]/ !# cf}+ jif{ nfu]5 . nfU5 slxn]sfFxL w/} kl/jt{g eof], ljsf; eof], af6f] ag]sf] 5, ufpF ufpFdf :s'n 5g\ kfgLsf wf/f 5g\, 6\jfOn]6 aGb}5g\, ufpFx? km6fkm6 …v'Nnf lbzfd'Qm ufpFÚ 3f]if0ff ul/Fb}5g\ . vn+ufdf ;/sf/L / u}/;/sf/L lgsfosf sfo{qmdx? xfgyfkn] ul/Fb}5g\ . sfo{qmddf hfgnfO{ EofpgnfO{ g ;do 5 g JolQm g}+ .
oxL cGof}ntfsf aLrdf s]xL pT;fx, s]xL lbSbf/Lkgsf ;fy d dfr{ @* @)!# df /]8qm;sf] ef8fdf lnOPsf] ufl8df lnkm\6 dfu]/ tflDtsf] ofqfdf lxF8] . tflDt h'Dnfsf] #) j6f ufpF ljsf; ;ldltdf ;a}eGbf k5f8L k/]sf], b'u{d jf ef}uf]lns ljs6tfsf ufpFx? dWo] Ps xf] . /]8qm;sf] uf8L ;fF3'/f, p7]sf, a;]sf vf8nx?df plk|mFb}, k5fl/Fb}, sf7sf k'nx? kf/ ub}{ ltnf vf]nfsf] sfvsfv} vnËfdf ePsf] a;kfs{af6 dxt, tlnpd, nfd|f, tftf]kfgL x'Fb} s'F8f/L k'Uof] .
s'F8f/L k'Ubf ToxfF ; ;fgf] ahf/ 5 cyf{t s]xL xf]6nx?sf dfkb08 gk'/\ofOPsf xf]6nx? 5g\ . Ps b'O{ ;+:yfsf sfof{no, a; :6k, tfDtL hfg] cfpg]sf nflu s]Gb| s]xL rxn kxn lyP .
To:t} !@M#) ah]sf] lyof], /]8qm;sf] 6f]nLn] dnfO{ klg vfgfsf] Joa:yf u/]sf] /x]5 . ;Fu} vfgf vfP/ d tfDtLlt/ hfg] /]8qm;sf] 6f]nLsf ;fydf tfDtLlt/ xflgP . d]/f] ;fydf PS;g jS;{ g]kfnsf] …ldt]/ ufpF–;Fu;Fu} afFrf}+Ú cleofgsf tLg ;fyLx? gGb sf]O/fnf -cgdL_, wgjL/ ljs -/fFr'nL sflnsf]6_, zf/bf rf}+nfufO{ -nfd|+f h'Dnf_ / s]zj efO{ -lhNnf ;+of]hs_ d ;Fu;Fu} g}+ lyP .
Way to Tamti village, Jagadish Chaulagain from Red Cross also with us
lbpF;f] dWofGx h'Dnfdf 3fd nfUg] cyf{t udL{sf] dlxgf xf] . lbpF;f] /fd|f] rsf]{ 3fd nfU5 . ljxfg a]n'sf /fd|f] lr;f] x'g], lbpF;f] @ ah]kl5 xfjf nfUg' ;fdfGo xf] . s'F8f/Laf6 tfDtL hfg s'F8f/Ls} af6f] x'Fb} nfUg' kg]{ x'G5 . sf7sf] k'n t/]/ xfdL psfnf] nfUof}+ . psfnf] /fd|f] psfnf] cyf{t cK7\of/f] psfnf] 5 . d 3/L cfkm\gf] emf]nf af]Sb}, 3/L ;fyLx?nfO{ lbFb} cuf8L a9]+ . psfnf]df ;f; a9\of], rsf]{ 3fdsf sf/0f kl;gf klg em/], ;fyLx?;Fu} lx8\g ;lsPg ufx|f] eof] . s'/f klg vf;} s;}af6 lgl:sPg, ;a}nfO{ pSng} kg]{ 5 . d}n] ;fyLx?nfO{ eg]+, …tkfO[x? lx8\g ;Sg'x'G5 eg] ;/f;/ cl3 hfg';\, af6f] 5'l6\6g] a]nf dfq dnfO{ kv{g' . o;/L kvL{ kvL{ lxF8\bf tkfO{ lx8\g]x?nfO{ ysfO{ w]/} nfU5 .Ú t/ pgLx?n] dfg]gg\ slxn] cl3 slxn] kl5 nfu]/ dnfO{ ;fy lbO/x] .

ltvf{ nfUof] d'v ;'s]/ RofkRofktL eof] . s'F8f/Laf6 ;dft]sf] nf}/L klg ySs 5f]6f] eP5, Tolt w]/} ;xof]u ePg t} klg ;xf/f lnFb} /x]+ . hs]6 km'sfn]/ sDd/df afg]/ kfOnf bx|f] agfpg] sf]zL; u/]+ . ;n k6\ofP/ 6fpsf]df afFw]+ h;n] ubf{ 3fd / ysfOn] 6g6g b'v]sf] 6fpsf]nfO{ ;fy lbof] . kfgL vfg klg hxfF txLF cfF6 ePg . xfdLn] ltnf vf]nfnfO{ 5f8]/ e]/L vf]nfnfO{ k5\ofPsf lyof}+, vf]nfsf] ljk/Lt lbzflt/ . ;fyLx?n] vf]nfs} glhs d'nsf] kfgL eg]/ vfg'eof] . dnfO{ lr;f] kfgL rfx] t/fO{ xf]; rfx] kxf8 / lxdfn vfFg} x'Gg . vfPsf] kGw| ldg]6d}+ ?3fvf]ls, 6G;Ln clg lj/fdL . ltvf{P klg kfgL glkOsg lxFl8/x]+ . :jo+;]js eP/ lxF8]sf] g 6Gg ;fdfu|L 5g\ g ;fdfu|L af]Sg] JolQm g}+ . Psbd} ;fdfGo eGbf ;fdfGo hLjg lyof] xfd|f] . lxF8\bf lxF8|b} sF8f/Lsf] tfDtL;Fu hf]l8Psf] ufpF cfof], af6f]df dfq} @  j6f xf]6n lyP . cuf8L hfg] ;fyLx?n] kfgL ttfpg eGg' ePsf] /x]5 . tLg lunf; tftf] kfgL vfP/ lxFl8of] km]l/ . af6f] psfnf], cf]/fnf], 9'ª\u} 9'Ëf, st} v]tsf] cfnL, st} s'nf]sf] l8n . h]h:tf] eP klg xfdL h'Dnf hfh/sf]6 hf]8\g] af6f]df lxFl8/x]sf lyof}+ . k/fk"j{ sfnb]lv rlncfPsf] af6f] ca eg] lj:tf/} df]6/af6f]df :t/f]GgtL x'g] t/v/df lyof] .
Resting  a while at Sarmi,



tfDtLsf] j8f gda/ ! ;ld{sf ufpF cfof] . s]xL lrghfgsf dflg;x? e]l6P, aly{ª ;]G6/sf af/]df s'/f eP . ljsf; rflxPsf] 5, cfjZostf klg xf] t/ k|lqmofdf ToQL v'zL 5}gg dflg;x? . cfkm"nfO{ eg]h:tf], kfos kg]{ eof] eg] dfq} v'zL, :jfyL{ ;+;f/ . oLg} o:t} aLrdf s'/f ubf{ ub}{ xfdL j8f gDa/ @ sf] so/sf]6 k'Uof}+ . hxfF klxn] klg d af; a;]sf] lyPF .
Kayarkot, Tamti, we had team discussion/reflection under the light of firewood (Jharo balne in Nepali)


6f]nL /]8qm;sf] klg 7"nf], xfd|f] klg . clg p2]Zo klg lgtfGt km/s lyof] . t;y{ pxfFx? 7"nf] /fd|f] 3/lt/ nfUg'eof], xfdL ;fgf] / k/Dk/fut 3/lt/ . xfdL hfpF eg] tfDtLsf] tfDtL g}+ eGg] j8fdf hfg ;SYof}+ . t/ a:of}+ lsgeg] /]8qm;sf] 6f]nLn] x/]s j8fsf dlxnfx?nfO{ hDdf kfg]{ ePsf lyP ef]lnsf nflu hxfF xfdL xfd|f sfdx? ljz]if u/L dlxnf lx+;f, 5fpk8L / aly{ª ;]G6/sf af/]df 5nkmn ug{ ;Syof}+ .
Continue our discussion in Kitchen, a place where I was sitting, I slept there  and girls were slept where they were sitting in this picture due to extreme cold and lack of rooms
d d]/f ;fyLx?n] s]zj, wg, zf/bf / gGbnfO{ lnP/ bnaxfb'/ /fjtsf] 3/df l5/]+ . ;'Gt 7fpF k'Ub}g ;a}nfO{ eGb} lyP . d}n] …k'U5 s]6fx? sf]7fdf ;'T5g\ s]6Lx? r'Nxf]df ;'Tg]Ú eg]+ . lrof -hl8a'6L /fv]sf]_ ksfpg nufP/ xfdL ToxL cFWof/f] sf]7fdf vf]nflt/af6 cfPsf] lr;f] xfjf / dl;gf] pHofnf]sf] cf8 lnP/ PS;g jS;{ g]kfn …ldt]/L ufpF–;Fu;Fu} afFrf}+Ú  sf af/]df k9\b} 5nkmn u¥of}+ . s;/L ;d"x agfpg], ;d"xnfO{ s;/L kl/rfng ug]{, ldt]/L ufpF eg]sf] s] xf] < of] lsg cfjZos 5, l/kf]6{ s:tf] x'g'k5{ < ;d'bfodf lxF8\bf, af]Nbf, sfd ubf{ s] s:tf s'/fdf Wofg lbg'k5{ eGg] ljifodf 5nkmn cuf8L a9\b} uof] . 3/L zf/bf 3/L wgn] k9]/ ;'gfpg] clg 5nkmn ug]{ u¥of}+ . cFWof/f] a9\of] d}n] dflgg, em/f] afn]/ klg xfd|f] sfd cuf8L al9/x\of] . 3/a]6L afnfO{ l67 nfu]5 Sof/, Pp6f 6r{nfO6 NofP/ lbP . o:t} ;fF9] * ah]lt/ 3/a]6L cfd}n] vfgf ksfO5g\ / elgg\ tflnd Psl5g aGb ug]{ sL …vr{Ú vfgf tof/ ef] . xfdL ef]sfPsf klg lyof}+ . vfgf vfg efG5fdf hfFbf cFWof/f] sf]7f, 5]pdf vf6 To;df cf]5\ofg, vf6d'gL vfqfs v'q's ;fdfgx?, s's'/, efF8f dfem\g] af6f, kfgLsf] ufu|f], Ps leQfdf sf7sf] ¥ofs To;sf] 5]pdf Ps dfG5] xf]zLof/Lk"j{s ;'Tg ldNg] 7fpF clg cFu]gf .
l;ldsf] bfn, lsg]sf] df]6f rfdnsf] eft / cfn' e'6]sf] t/sf/L -lk/f] xfn]sf]_ df xfdLn] vfgf vfof}+ . km]l/ pgsf ;fv HjfO{ kg]{ clns lbdfudf ;d:of eP h:tf dflg; cfP, vfgf ;a}n] vfP . d}n] km]l/ 5nkmnnfO{ cuf8L a9fpg cg'/f]w u/]+ lsgeg] rfF8} ;'t]/ lgGb|f klg nfUb}g . /ftL 56k6 56k6 ug'{eGbf t l9nf] ;'Tg] em\ofKk} lgGb|f nfU5 eGg] nfUof] . ;fyLx? klg ;xdt eP gx'g klg s;/L pkfo klg lyPg . 3/a]6L cfdfnfO[ efG5f ;kmf ul/lbg' xfdL oxlF a:5f}+ eg]+ . cem d}n] rt'¥ofO{ k"j{s pgsf] ;fvHjfO{ b]lv ;'Tg] 7fpFsf] ;d:of ;dfwfg ug{ s]6Lhlt efG5fdf s]6fhlt sf]7fdf eg]/ ;xdt agfPsf] lyPF . o; kl/j]zdf efG5fdf a;]/ ;kmntfsf] syfx? k9\g nufpFb} 5nkmn u¥of}+ . hgd'vL lzIffsf] ut jif{sf] ;Dd]ngdf k|bfg ul/Psf] lstfj lyof] . t/ To;df ePsf ;kmntfsf syfx?dWo] s'g} klg klZrd t/fO{ / s0ff{nLsf af/]df lyPgg\ . t/ klg xfdL !)M#) ;Dd 5nkmn u/]/ ;xdlt adf]lhd ;'Tof}+ . xfdLn] yk ;xdlt u¥of}+ xfdL lrof vfP/ hlt;Sbf] rfF8f] ;'sL{df dlxnfx?nfO{ e]6\g hfg] .
d ¥ofs / cFu]gfsf] 5]pdf xf]lzof/Lk"j{s kN6]sf] lyPF eg] cFu]gfsf] kfl/kl6\6 zf/bf / gGb vf6df cfd} . gGbn] cln ugug ub}{ lyOg, dnfO{ s's'/ glhs} x'Fbf ;'Tg 8/ nfU5, plkofF h'd|f ====== . zf/bfn] s's'/nfO{ aflx/ cyf{t sf]l/8f]/df k'¥ofPkl5 xfdL ;'Tof}+ . To:t} !@ aHbf] xf], tL ;fvHjfO{n] efG5fsf] 9f]sf hf]8n] vf]n] . xftdf 7'nf] /fFsf] lyof] . d h'?Ss p7]/ s/fPF, sf] xf] < lsg cfPsf] < af]nLn] lrg]+ . tLg}+ dfG5] eFb} lyP …d hfG5' d]/f] h'Qf oxfF 5g\ z+sf dfg]p sL <Ú d clns s8f :j/df s/fPF …dfg]+ gL, /ftL lxF8\g lyof] t ks h'Qf lnP/ hfg' kg]{ ls t af]nfP/ 9f]sf vf]Ng'kg]{ .Ú
pgL h] h:tf dgzfosf eP klg uP . d'n9f]sf v'Nn} 5f8]/ uP5g\ Sof/] zf/bf / gGb klg 56k6 56k6 ul//x] . d}n] pgLx?sf] 56k6 / ugug ;'lg/x]+ t/ k6Ss} af]lng, hLp lrnfP klg lj:tf/} lj:tf/} ldnfO{ ldnfO{ sgfpy]+ tfsL pgLx?n] yfxf gkfpg jf dnfO{ gp7fpg\ . obL lgGb|f gk/] klg pl7of] eg] lbge/Lsf] lxF8fOn] un]sf] hLp lj/fdL kg]{5 . gGbn] cfuf] km'sf}+ eg]/ lhl2 ub}{ ubf{ ljxfgsf] To:t} ;fF9] $ ah]lt/ 3/a]6L afh] cfP / cfuf] ;NsfP . d yfxf gkfP em}+ klN6/x]+, ;a} s'/f ;'lg/x]+ . xfdL lrof dfq} vfP/ lxF8\g vf]Hof}+ . afh]n] ;f]w] gfgL vr{ vfg s] u5f}{+ < a'9f dfG7f -*) jif{ eG5g\ t/ dnfO{ ljZjf; 5}g lsgeg] ltly ldltsf] x]Ssf /fVg] rng ToQL x'Fb}g a'9fkfsfx?sf]_ cfFvfdf lrk|f, cfFz' alu/x]sf] 5, gfs ;kf/L/xG5g\ -;kmf ul//xG5g\_, d}nf] g d}nf] sfnf] sf]6 / v}/f] bf}/f, d}nf]n] sfnf] ePsf] ;'?jfn . d}n] xfF;]/ eg]+, æclxn] xfdL ufpF hfG5f}+ . ! ah]lt/ xfd|f] oxfF a}7s 5 . dfly sfd Eofpg s] x'G5, pt} d];f] k/] pt} vfpFnf . gq cfPkl5 ksfpFlbg' egf}+nf . t/ Pp6f cg'/f]w klg ;t{ klg csf]{ csf]{ k6s cfpFbf tkfO{sf] 3/df klxn] leq x]5'{ ;kmf 5 eg] vfG5' gq hfG5' .Æ d}n] afh]sf] lrQ b'vfPF sL 8/ / lrGtf nfUbf nfUb} pgn] eg] …x'G5 x'G5Ú  eg] / yk], …s] ub\bf xf]p h'Dnfsf] 7fd\ h'Dnfsf] dfG7fÚ .
xfdL psfnf] nfUof}+ . s]zjn] s'F8f/Laf6 NofPsf] 5f]6f] nl7\7sf] ;f6f] 3/a]6L af sf] nfdf] nl7\7 dnfO{ lbP . d}n] rf]/]/ NofPsf] sL ;f]w]/ eGbf pgn] b'a} sf] pQ/ lbP . ;fFRrLs} nl7\7 d]/f] prfOnfO{ ldNg] lyof] . To;n] psfnf] r9\g dnfO{ w]/} ;3fof] . cf?sf af]6n] ufpF /ª\ufPsf] lyof], /dfOnf] lyof] . ebf}df 5/]sf] ux'F, hf} Ps laQfsf x'Fb} lyP . :ofpsf af]6 km"Ng rdrdfPsf, cf]v/sf] af]6df em'l;lNs/f h:tf km"nsf TofGb|fx? em'l08Psf] . :ofF :ofF ;f; a9]/ lxF8\g sl7g ePsf a]nf klg k|s[ltn] phf{ yk]sf] lyof], kfOnf cuf8L a9]sf lyP, xfdL dfcf]jfbLn] hgo'åsf qmddf agfPsf] ;lxbu]6 kf/ ub}{ ;'sL{ k'Uof}+ .
hf]8]/ agfPsf b'O{–tLg tnfsf 3/x? . slt 3/ eGgsf nflu df6f]sf] 5tnfO{ Kjfn kf/]/ /fv]sf] w'Fjf/lxt r'Nxf]sf] lrpgL sflkm lyof] . ;'?df xfdLnfO{ s;}n] klg k5\ofPg, x]/Ldfq} /x] . dlxnfx? ljxfg} …a'gÚ jg uPsf]n] pgLx?nfO{ e]6\g ( ah];Dd s'g'{kg]{ egfO lyof] . TolQs}df dnfO{ lrg]sf b'O{ k'?if e]l6P . d}n] pgLx?nfO{ k|of]u ul/xfn]+ . x}g x}g v}gL dfG7f …:jf:gL dfG5]Ú e]6\g cfPsf] xf]Og …t'ldg e]6\g cfPsf v]8 ;a} k'?ifg xf6\6} 8f+sÚ d}n] v; efiffd}+ af]n]kl5 pgLx? pT;flxt b]lvGy] / eGy] …xKk} af]lNbl5g t logLÚ .
aRrfx? klg dflylt/ kg]{ 3/sf 5tdf em'lDdP/ xfdLnfO{ x]g{ yfn] . ;fyLx? jlNt/ klNt/sf 3/df hf] e]l6G5g\ pgLx?nfO{ af]nfpg uP . d cfPsfx?;Fu ukm ug{ yfn]+ . Ps}l5gdf sl/a ^)–&) hgf hDdf eP . lj:tf/} s]6fs]6Lx? klg glhs cfP clg dlxnfx? klg jgaf6 kmls{P .

 lxhf] a]n'sf / af6f]sf] ;Nnfx cg';f/ ;fyLx?n] 5nkmn ;'? ug]{ eGg] lyof] . d];f] k/]g sL pgLx?n] /0fgLlts lx;fan] dnfO{ 5f8] . h] eP klg d}n] 5nkmn cuf8L a9fPF . k'?ifx?n] dlxnf g}+ kl/jt{g x'g grfxg], b]jtf dfGg] ePsf]n] ;d:of ePsf] s'/f u/] . To;f] eGg' / dlxnfn] ug'{ :jefljs lyof] . t;y{ …db{ k'?ifÚ sf] xf] < s:tf] x'g'k5{, dlxnfnfO{ s] s] eof] eg] jf ul/of] eg] lx+;f x'G5 < 5fpk8L ;'Gbf ;lhnf] / /fd|f] nfu] klg lsg ck/fw xf] < x6fpg h?/L 5 eGg] af/]df 5nkmn eof] . ;a}n] ;fx|} g}+ Wofg lbP/ 5nkmn k|Zgf]Q/ ub}{ lyP . Ps hgf Jofkf/L t c?eGbf clns km/s klg b]lvP . >LdtLnfO{ cfkm}+n] k9\g l;sfPsf], vfgf ksfpg], 3/ lnkkf]t ug]{ cflb . To:t} csf{ k'?if km/s t/ lbSbf/ dfGb} lyP . #^ ;fndf P;Pn;L lbP/ km]n ePsf, ljleGg ;d"x / ;ldltdf a;]sf t/ vf;} kl/jt{g ug{ g;s]sf . d}n] xfF;]/ eg]+, …ltd'g cfkm"g dfq} /fVof} lxsfPsf s'/f clg .Ú a'9fn] ;xdltdf 6fpsf] xNnfP . d}n] yk]+, …s]xL lau|LPsf] 5}g cem} ug{ ;S5f}+ of] ufpFnfO{ . ;a}eGbf klxn] 5fpk8L d'Qm ufpF 3f]if0ff ug'{;\ ;a} kfk sl6\6 x'G5 .Ú
Meeting with men about work load, chhaupadi, education, birthing center etc 
5nkmn lj:tf/} aRrfx?k|lt s]lGb|t eof] . pgLx?sf] ;/;kmfO, s'kf]if0f clg lzIffsf] ljifodf . w]/} aRrfx?nfO{ cfkm\gf] gfd n]Vg elgof] . k'/:sf/ lbg], rsn]6 lbg] eGbf klg sf]xL cuf8L ;/]g . Ps hgf ^ sIffdf k9\g] afa'nfO{ l5d]sLn] kmsfP/ NofP . p;n] cfkm\gf] gfd t n]Vof] t/ Where do you live / I live in Surki n]Vg ;s]g . p;sf] n]vfOaf6 p;nfO{ g Live g Leave g Love s]xLsf] yfxf klg cy{ yfxf 5}g eGg] :ki6 eof] . 
Poor foundation of kids in school, 5 grade student unable to write live ....


o;} ljifonfO{ lnP/ cleefjs, lzIfs / :s'n Joj:yfkg ;ldltsf] e"ldsf s:tf] x'g'k5{, s;/L cuf8L a9\g ;lsg] cflb h:tf af/]df Jofks 5nkmn eof] . ;a} af cfdfx?sf] cg'xf/df UnfgL lyof], lk/ lyof] cfkm" t kl9Pg, k9\g kfOPg t/ 5f]/f5f]/L klg =====. s'g} klg s]6fs]6Ldf eljio k|ltsf] ;kgf 5}g . #^ ;fndf P;Pn;L lbg] JolQm klg :s'n Joj:yfkg ;ldltdf /x]5g\ . pgn] o;/L aRrfnfO{ n]Vg, k9\g nufP/ cg'udg ug{ ;lsG5 eGg] g}+ d];f] gePsf] atfP .
ca dlxnfx? k|z:t} eP . b'a} dlxnf / k'?ifnfO{ dlxgfjf/Lsf] af/]df s'/fsfgL, k|Zgf]Q/ ub}{ 5nkmn ;DkGg eof] . Toltv]/ sl/a !) alh;s]sf] lyof] . d}n] sDo'6/ vf]n]/ lel8of] b]vfPF . lel8of] x]g{ yfn]kl5 aRrfx? glhs glhs cfP . lj:tf/} aRrfx?n] Nofk6ksf] ls af]8{df xft /fv] . 8/fPsf] efjdf d':s'/fP h'g cToGt} efj's / dd{:kzL{ aGof] . d]/f] cfFvf /;fP .

Kids enjoyed by touching laptop computer, Surki of Tamti

 xfdLnfO{ so/sf]6sf afh]nfO{ r'gf}tL klg lbg' lyof] eg] ;'sL{af;LnfO{ pT;fx klg . To;}n] /f]6L eft h] h] kfOG5 ToxLF vfFP/ xfdL so/sf]6 cf]ln{of}+ .
/]8qm;sf ;fyLx? ;a}nfO{ ( ah] k'Ug' kg]{ ;"rgf lbFb} lxF8]sf lyP . t/ dlxnfx? cfOk'Ubf ;fF9] afx|, Ps g}+ aHof] . sfo{qmd cGtu{t s]xL k};f klg afF8\g], Tof] k};f dlxnfsf] gfddf g}+ lbg] /]8qm;sf] gLlt /x]5 . ! b]lv ( gDa/ j8f ;Ddsf dlxnfx?nfO{ 5'6\6f 5'6\6} /fVg], /]8qm;n] k};f afF9\g' eGbf cl3 jf kl5 xfdLn] dlxnf clwsf/, lx+;f, 5fpk8L / aly{ª ;]G6/sf af/]df 5nkmn ug]{ of]hgf lyof] eg] d / s]zj efO{ aly{ª ;]G6/sf af/]df . crDdsf] s'/f dlxnfn] g}+ k};f lnP klg pgLx?sf] cfly{s clwsf/ /x]g5 . >Ldfgsf] /lS; vfPsf] tf; v]n]sf] jf 3/sf] vr{kr{df vr{ ug]{, >Ldfgn] lg0f{o nfb\g] u/]sf /x]5g\ .
cf–cfkm\gf] e"ldsfsf] qmddf Jo:t} /xFbf aly{ª ;]G6/, ldt]/L ufpFsf] cjwf/0f cg';f/ ;~rfng ug]{ ePkl5 d}n] lxhf] ;f+em / cfh ljxfgsf] 5nkmnsf cfwf/df efO{ jlxgLx?n] s] s] / s:tf] ub}{5g\ eg]/ ;'kl/j]If0fdf uPF . tfDtLsL :jo+;]ljsf hf] lxhf] / ljxfg ;xefuL lyOgg\ pgLafx]s c?x?sf] ;xhLs/0f /fd|f] nfUof], v'zL nfUof] .
Volunteers were facilitating the discussions in Kayarkot , Tamti 

 a? aly{ª ;]G6/sf ;Gbe{df pkef]Qmf ;ldltsf ;fyLx? cyf{t ;d'bfon] km/s ljZn]if0f / sfo{ u/]sf]n] clns gdHhf nfUof] . x/]s 3/w'/Ln] of]ubfg ug'{ kg]{, ;d'bfodf kfOg] ;a} ;fdfu|L ;d'bfon] g}+ Joj:yfkg ug]{, lsGg' kg]{ ;fdfu|L, cgdLsf] tna, tflnd xfdLn] Joxf]g]{ eg]/ elgPtf klg pkef]Qmf ;ldltsf ;fyLx?n] kTofPg jf 6]/]gg\ . cf–cfkm\gf dflg;x?nfO{ 9'Ëf af]Sg nufPsf, k};fsf] k|To]If ef]urng pgLx?n] ug'{kg]{, k};f ar] klg xfdLn] s]xL eGg gkfpg], pxfFx?sf] Joj:yfkg ug]{ s'/fn] b'Mv nfUg' t :jefljs xf] . xfd|f] ;d'bfodf u}/ ;/sf/L ;+3 ;+:yfn] l;sfPsf] ;+:sf/, u|fdL0f ;d'bfo;Dd h/f uf8]sf] e|i6frf/ ;+:yfut ljsf;sf] HjnGt pbfx/0f xf] . u'0f:t/Lotf, ;xeflutf eGbf klg cf}krfl/stf / b]vfj6Lkg w]/} .
sl/a $ ah]lt/ ToxL 3/df g'g vf];f{gL / /f]6L vfP/ so/sf]6af6 tfDtLsf nflu psfnf] nfUg} vf]Hbf :yf:Yorf}sLsf cgdL / dflzsf klg e]l6P . vnª\ufdf x]Nykf]i6 k|d'vn] d tfDtL uPsf] eg]/ kmf]g u/]sf]n] ck]lIft ;doeGbf klxn] g]+ kmls{Psf /] . pgLx?sf] s'/f ;'Gb} psfnf] plSnFb} ubf{ d}n] lbpF;f] dlxnfx?n] kf]v]sf] cfqmf]z ;Dem]+ . tfDtL ;'Ts]/Lsf sf/0f dlxnf dg]{ uflj;df k5{ . uPsf] xKtf dfq} kmf]g u/]/ :jf:YosdL{nfO{ va/ ubf{ sf]xL cfPgg\ /] . em08} csL{ dlxnf klg a9L /ut au]/ d/]sL . tfDtL g}+ k'Ugsf nflu ch+usf] psfnf], h+unsf] af6f] hfg' kg]{ x'G5 . ;fyLx? 5'l6\6P, lxF8\g ;Sg]x? cuf8L / g;Sg]x? k5f8L, aLrsf aLraf6f]d}+ . s]zj efO / d ;Fu;Fu} aLrlt/ lxF8\b} sfo{qmdsf af/]df, ;d'bfosf] ck]Iffsf af/]df 5nkmn ub}{ ;fF9] ^ ah]lt/ uflj; sfof{nosf] Sjf6/df k'Uof}+ .

xfd|f] 6f]nL 7'nf] ePsf]n] xfdL afFl8of}+ klg . gGb x]Nykf]i6 k|d'vsL efO{ a'xf/L ePsLn] sf]7fsf] rfaL lnP/ cfPsL /lx5g\, ;a}sf] emf]nf /flvof] . pgnfO{ h]7fh'n] vfgf vfg] 3/af6 lng uP, PSn} hfg 8/ nfu]sf]n] zf/bfnfO{ lnP/ uOg\ . b'O{ hgf s]6fx? hfgsL l;:6/sf]df uP eg] dnfO{ dfg u/]/ xf]nf sf}lzNof / kz'kltsf]df v'jfpg] eP . kz'kltnfO{ d ljut !@ jif{b]lv lrGb5' . åGåsf a]nf ;'/lIft dft[Tj ;DaGLwL sfo{qmd ;~rfng ug]{ a]nfb]lv .
;fgf] sf]7f, uflj;n] lbPsf] Sjf6/, ;Lldt efF8fs'F8f, gfª\uf] vf6, 9'ª\uf 5fk]sf] t/ kmf]xf]/ clg vfN8f v'N8L k/]sf] e'FO{ . x]Nykf]i6df NofPsf] rf6{ k]k/nfO{ ldnfP/ em\ofndf agfOPsf] tvtf, ;d'bfoaf6 k|fKt bfp/f, cfn' clg rf]tf] . kfgL kg{ yfNof], lxpF;d]t k/]kl5 8fF8fx? lxpFn] 9fSof], xfjf klg a]:;/L nfUof], 9f]sf aGb u¥of}+ . w'Fjf el/P/ :jf; km]g{ ufx|f], 9f]sf vf]Nof] eg] d'6' sfFKg] hf8f] . aQL 5}g pltsf gfddf d}g aQL klg . em/f]sf] ;xfotfn] tLg hfgn] 5fd5'd u/]/ vfgf vfof}+ .

o:t} cf7 ah]lt/ s]zj cfP, pgLx?nfO{ ;'Tg] Joj:yf klg ToxLF ldN5 /] . gGb / zf/bf klg . gGb / zf/bfdWo] zf/bfnfO{ dl;t ;'Tg eg]sf] gGb dflgg\ clg d PSn} ;'Tg] ePF . dnfO{ 8/ klg 5}g, cflv/ s] 5/, sf] 5/ lbge/ e]6]sf dflg;x? . olQ xf] aQL, 6\jfOn]6 s]xL klg 5}g, l;ªuf] 3/df gf}nf] dfG5] . d}n] ;a}nfO{ ljbfjfbL u/]kl5 s]zj km]l/ cfP / eg], ælbbL dnfO{ t s:tf] s:tf] nfUof] . h] eP klg d];f] gkfPsf] 7fpF, lxhf] /ftLsf] h:t} sf]xL s;}n] 9f]sf xfGg ;S5 . cx]j ;/sf] sf]7f, lj/fdL g}+ eP/ sf]xL cfP eg] s] ug]{ < dt oxL e'O{df ;'T5' .Æ dnfO{ p;sf] s'/f klg l7s} nfUof] . t/ sk8f s] ug]{ < dl;t slxn] sfFxL l:nlkª Jofu x'GYof] cyf{t o;kfnL lyof] . d}n] km6fkm6 cx]jsf] cf]5\ofgaf6 8;gf / ePhlt sk8f lgsfn]/ lbPF . p;n] e'O{df cf]5\ofof], b'O{ j6f l;/sdf Ps Ps j6f afF8\of}+ . cx]jsf] klg l:nlkª Jofu /x]5 l;/fgLdf n'sfP/ /fv]sf Tof] klg lbPF . p;n] dfof nfu]/ xf];\ jf rfs8L u/]/ h] eP/ u/] klg b'Mv kfof] eGg] nfUof] . d}n] hlt lhb\bL u/] klg p;n] dfg]g . k|fo p dnfO{ psfnf] cf]/fnf] af6f] / /ftLdf 5f]8\b}gYof] . ut ;fndf xfdL e6\6Ldf ;'Tb} sflnsf]6sf] ofqf klg ;Fu} u/]sf lyof}+ . dnfO{ s;}sf] klg ljZjf; nfUb}g, km]l/ kl/:yltjz ljZjf; gu/L ;'v klg 5}g, clg e;]{nf k/f];\ eGb} :jLsfg'{ afx]s lasNk klg 5}g . o;n}] dnfO{ /fd|f] lgGb|f nfu]g . plkofFn] 6f]s]/ p:t}], hf8f] p:t}] / dgdf s'/f v]n]/ p:t} . ;+;f/e/ k'¥ofpg] cfkm\gf] ldzg, ;+;f/e/ km}lnP/ a;]sf cfkm\gf egfpFbfx? clg ========== kfn}kfnf] ;lDemPF . pgLx?;Fusf p7a;, s'/fsfgL, Od]n, :sfOk, :jfyL{ lg:jfyL{ cflb cflb .
sf}lzNof / kz'klt p7]gg\ ljxfgsf] cf7 ah];Dd . s;f] s;f] cfuf] km'Sof}+, kfgL ttfof}+ / vfof}+ . zf/bf, gGb, wg ;a} cfP . ;a}sf cg'ej s]xL /dfOnf s]xL lttf] klg . wgnfO{ ;Fu} ;'t]sf] ;fyLn] df]afOn rf]/]sf] bf]if nufP5 . e/] df]afOn cf]5\ofg d'gL /x]5 . ljxfg} hf8f] ePsf]n] gf} ah]lt/ dfq} ;d"xdf hfg] lgwf] eof] . d}n] c:tL so/sf]6df ;kmntfsf syf 5nkmnsf] cfwf/df ;a}nfO{ n]Vg eg]+ . pgLx?n] n]Vb} ubf{ d eg] kmf]6f] lvr]/ a;]+ . s]zjn] afx]s c?n] n]v]sf] /fd|f] klg nfUof], s]xL yk 36 dfq} .
xfdL kz'klt / sf}lzNofn] lbPsf] sfnf] lrof vfP/ km]l/ ufpF lt/ nfUof}+ . w]/}n] dnfO{ lrg]sf lyP . 3/sf] 5tdf Psflt/ dlxnfsf] ;d"x csf]{lt/ k'?ifsf] ;d"x, tLg} ljifox?df 5nkmn eof] . t/ Pp6f ;d"x sfo{ u/] . ;dosf] pkof]u M k'?ifx? hDdf !) 306f sfd ug]{, Tof] klg d]nfkft 5}g eg] ukm, tf;df ;do latfpg] eg] dlxnfx? !* 306f sfd ug]{ ;a} 3/ kl/jf/sf] / hLljsf]kfh{gsf nflu . of] ;d"x sfo{n] lgs} g}+ ;3fof] cj:yf a'em\g, pgLx? v'zL klg eP / dxTj klg a'em] .
I had discussion with women's group in Tamti

lxhf] a]n'sf h:t} u/L cf–cfkm\gf] 7fpFdf vfgf vfof}+ . Ps hgf dlxnfn] 9f8 b'v]sf], ;]tf] kfgL au]sf] u'gf;f] kf]Vb} ubf{ cgdL jlxgLx? cfh zlgaf/ elg/xg' ePsf] lyof] . TolQs}df kNnf] 3/lt/af6 6fpsf] rf]6 nfu]/ /ut aufpFb} Ps hgf cfdf cfOg\ . d}n] xQ g kQ cxf] 6fFsf nufpg'k5{ slDtdf @ j6f, ;'rl/ª ;]6 5}g eGbf eGb} tL cfdfnfO{ aRrf lnP/ cuf8L hfg eGg'eof] pxfFx?n] . xfdLnfO{ klg b'O{–b'O{ hgf cgdL ePkl5 s] s] kl/jt{g eP5g\ eg]/ x]g'{lyof] . d}n] g}+ af6f] ttfPF . tfDtLsf] psfnf]df ufpF, cf]/fnf] / clns ;Dddf x]Nykf]i6 lyof] . 
On the way back from Healthpost, with nurse (with black jacket)

x]Nykf]i6df ePsf cf}ifwLx?, ;fdfu|Lx? ldnfP/ klg /fv]sf] lyPg . kmf]xf]/ p:t}, 3fp lr/]sf] ;fdfg klg gwf]O{ /fv]sf] 5 . 6\jfOn]6 t emg}+ vQd, g kfgL g}+ lyof] . :jf:YosdL{sf] ;'/Iff klg b]lvg . km]l/ csf]{ nSsf hjfg jfOs PlS;8]G6af6 -3f]8faf6 n8]/_ 6fpsf]df 3fp lnP/ cfP . jlxgLx? ;fdfg ;kmf ub}{ km\n]ldª ug]{ tof/L ub}{ lyP . c6f]Sn]d klg /x]g5 . ;'Ts]/L u/fpg] ;]6 klg 5}g eGb} lyP . c:tL so/sf]6sf] 5nkmndf Pp6f ;d"xsf dlxnfx?n] em08} gs'6]sf . …kmf]g ubf{ klg cgdLx? cfPgg\, em08}n] dl/g xfd|L 5f]/L /ut au]/, s] sf] aly{ª ;]G6/ <Ú eg] .
ux|f}+ dg lnP/ lzIfs tyf :s'n Joj:yfkg ;ldltsf JolQmx?nfO{ e]6\g eg]/ km]l/ tfDtLlt/ plSnof}+ . lzIfsx?;Fu e]6 eof] . @ hgf ;Kt/L, ! hgf xf6l;+hf clg # hgf :yfgLo t/ Psbd}+ hf]z hfFu/ gePsf, ;/sf/ / gLltnfO{ bf]if lbP/ s'/f ug]{ . d}n] lzIfssf] bfloTj / s;}sf] ;Nnfx / ;xof]uljgf g}+ ug{ ;lsg] sfdx? h:t} cleefjs e]nf, ;kmf ;'U3/ eP/ cfpg] aRrfnfO{ k'/:sf/ lbg ;lsg] af/]df s'/f u/]kl5 dnfO{ af3n] em}+ emlD6Psf lzIfs klg dTy/ eP . ;a}nfO{ 6Gg k};f / sfo{qmd rflxPsf] 5, s] ug{ ;lsG5 eg]/ g ;f]Wg dg 5 g ug{ g}+ . :s'n aGb u/]/ kf6gdf hl8a'6L, of;f{ l6Kg k|f]T;flxt ug]{ lzIfs klg e]l6P . &) hgfdWo] ! hgf dfq} P;Pn;Ldf kf; ePsf] k|lt lzIfssf] Ifdtf / e"ldsfdf plQ klg nfh / k5'tf] 5}g .
emg} ux|f}+ dg / 6fpsf] lnP/ xfd|f] 6f]nL k'gM lgjf;lt/ nfUof] hxfF cgdL jlxgLx? klg sfd ;s]/ xflgO;s]sf lyP . pgLx?;Fu klg tLg tLghgf cgdLn] s] s] ug{ ;lsG5 ePsf ;fdfu|Lsf] s;/L k|of]u ug{ ;lsG5 eGg] ljifodf 5nkmn u/]/ kmf]6f] lvrfPkl5 xfdL nfdfau/ hxfF aly{ª ;]G6/ aGb} lyof] Totf xflgof}+ . d}n] glxF8]sf] 7f8f] cf]/fnf] l;wf / 5f]6f] eg]sfn] Tot}lt/af6 xflgof}+ . ;fFRrL g}+ af6f] ;fx|} g}+ 7f8f] cf]/fnf] lyof], hLp wfGg} ufx|f] . 6]Sg] 8f]ax? klg lyPgg\, v'6\6f vfFlbP/ efFlrPsf, cf}+nf kf]Ng yfNof] . 3fd, ef]s / cf]/fnf], wg efOn] dnfO{ ;fy lbP, pgL cl3 cl3 d kl5 kl5 ub}{ a9f] d'lZsnn] cf]/fnf] em/L aly{ª ;]G6/ k'Uof}+ . 9'Ëfx? hDdf ul/Psf] lyof], ejgsf nflu l;dfgf, hUufsf] nflu l;dfgf 5'6\ofOPsf] lyof] . To;kl5 xfdL em08} ;Fu} /x]sf] uflj; d'lvofsf] 3/lt/ xflgof}+ . nfdfau/ ;fFRrLs} ( j6} j8fnfO{ kfos kg]{, df]6/ af6f] -eljiodf_ ;Fu] lyof] t/ clxn] j:tL lyPg hDdf tLg 3/ dfq} . d'lvofn] klg xfdLnfO{ sf] /x]5 eg]/ 9'Ëfdf r9]/ x]b}{ lyP . pgsf afa' lj/fdL ePsf];, SofG;/ ePsf], cfdfnfO{ d'lvofn] lrGg klg gkfPsf] s'/fn] efj's agfof] . d;Fu s]xL klg lyPg lj/fdL e]6\g . kfgL ttfOlbg cg'/f]w ub}{ dfly tnfdf pSn]/ afl;t s'/f u/]+ / d'l7\7e/ rsn]6 /flvlbPF . afn] dg{ g;s]sf] cfkm" / 5f]/fnfO{ b'Mv ePsf] u'gf;f] ug'{eof] . d}n] s]xL eGg ;lsg / d]/L cfdfnfO{ ;Dem]+ . cfdf klg To;} eGg] ug'{x'GYof] ha d /ftL  /ftL clS;hgsf] l;ln08/ km]g{ bf}8Gy]+ .
sl/a !# y/Lsf hl8a'6L ld;fPsf] lrof, dgtftf] kfgL vfP/ xfdL lxF8\of}+ km]l/ . d'lvof vfhf vfg] eGb} lyP, dnfO{ ef]s nfUbf c?x?nfO{ klg nfu]sf] lyof] xf]nf . afp 5f]/f dfq}, lj/fdL cflbsf sf/0f aly{ª ;]G6/sf] pb3f6gdf olxF a:g] eGb} ljbf eof}+ . efO{x?nfO{ cln l56f] uP/ so/sf]6df uP/ vfhf vfpF gq lxF8\g ;lsGg eg]/ k7fPF . d}n] /f]6L xfNg nufp eg]sf] pgLx?n] vf;v'; u/]sf] /f]6L xfNg l9nf x'g] eGg] pQ/ kfPkl5 ltdLx? h] vfg dg nfU5 vfp dnfO{ rfFxL /f]6L xfNg nufpg' . @ hgf s]6fx? cuf8L a9], xfdL s]6Lx? lj:tf/} lxF8\of}+ . cl3sf] cf]/fnf]n] v'6\6f ;fx|} g}+ b'v]sf] lyof] . h'Qf vf]n]/ kmfNg dg nfu]sf] lyof] . so/sf]6 k'Ug} nfUbf c:tL af; a;]sf af x]b}{ lyP t/ ;t{ k'/f ePsf] lyPg . Tof] 3/sf] kfl/kl6\6 ;fgf] k;n lyof], h;sL ;fx"gL eL/df PSn} vGb} lyOg\ . em'lSsP/ ;f]em} vf]nfdf kl5{g sL em}+ . pgsf >Ldfg dflg;x? v]8]/ -hDdf kf/]/_ tf; v]Nb} u/]sf /x]5g\ . dnfO{ lrGg] ljlQs} pgLx? h¥ofs h'?s p7], gd:t] u/], ;do s6fpg v]n]sf] eGb} lyP . pgLx?n] …sn a|]sÚ v]n]sf lyP h:tf] nfUof] skLdf nfdf] lx;fa klg lyP .
d}n] lh:sfPF, ætkfO{x? db{ k'?if xf] sL x}g < pgLx? nfhn] e't'Ss eP, xftdf lnPsf] tf; af6f]df kmfn] . kfgL kl//x]sf] lyof], csf]{n] skLsf] kfgf klg Roft]/ kmfn] . d}n] eg]/ s] g}+ x'GYof] /, To;/L tf; kmfn] klg pgLx? ;fFlRrs} tf; gv]Ng] k|0f u/]sf lyP eGg]df z+sf dfGg' :jefljs g}+ xf] . d}n] ;fx'hLnfO{ >LdtL PSn} eL/df x'g'x'G5, sd;]sd ToxfF uP/ ukm u/]sf] eP klg d]nf] t rfF8f] ;Yof]{ elg/xFbf ;'sL{sf gd'gf k'?if /ftf] g lk/f] cg'xf/ nufP/ uNtL eof] lbbL eGb} lyP . ef]s, kfgL / kl/l:yltn] ToxfFaf6 lgl:sP/ xfdL kf/Lkl6\6 nfUof}+ hxfF efOx?sf] pkl:ylt lyof] .
ToxfF pgLx?sf] nflu rfprfp / d]/f] nflu /f]6L kfSb} lyof] . d}n] klg /f]6L ksfpg ;'? u/]+ . !& jif{sL s]6L. sfvdf 8]9 jif{sf] aRrfnfO{ :tgkfg u/fpFb} /fd|f];Fu @ hgf klg a:g gldNg] efG5fdf /f]6L ksfpFb} lyOg\ . P;Pn;L lbPsL /lx5g\, kf]xf]/ klg km]n ePsL /lx5g\ . d}n] h'Dnfdf c;f/af6 :6fkm g;{ v'Nb} 5 geP cgdL k9, nfdfau/df aly{ª ;]G6/ aGb}5 ltldnfO{ OR5fnfu] xfdL 5fqj[lQ klg lbG5f}+ eg]sf] pgL pT;flxt eOg\ . pgn] >Ldfg;Fu 5nkmn ug]{ arg klg lbOg\ . g'g v';f{gL ;fx|} lk/f] ePsf]n] d}n] /f]6L dfq} vfPF . efO{ jlxgLx?n] rfprfpF;Fu] Ps–Ps /f]6L klg vfP . ysfO nfu]sf]n] d}n] ToxLF af; a:g vf]h]+ t/ gGb / s]zjn] dfg]gg\ . d 6f]nLsf] lj?ådf lg0f{o sd u5'{ . d pgLx?sf] kl5 nfu]+, pgLx?n] eg]sf lyP hxfF xfdLn] cfpFbf kfgL vfPsf lyof}+ ToxLF af; a:g] .
aNn tNn k'luof] lgwf{l/t 7fpdf, To:t} ;fF3'/f] efG5fsf] 5]pdf /flvPsf] kmn]sdf a;]/ d}n] h'Qf vf]lnxfn]+ . cf}nfx?df kmf]s}kmf]sf, v'6\6fdf Hj/f] cfPsf] lyof] . ;fx"n] a:gnfO{ cg'dlt lbP, d}n] r]kf/] efiffdf ;kmf ul/lbg';\ x} sf]7f, ;fx|} yfs]sf], lj/fdL ePsf]n] af; a:g vf]h]sf] gq g'jfsf]6} k'luGYof] xf]nf eg]+ . ;fx"gL bfn ksfpg] t/v/ ug{ yflng\. l;ld lnP/ lgl:sOg\ . ;fx"hL ;kmf ug{ uPsf xf] sL lsg xf] d}n] cg'/f]w u/]kl5 leq k;]sf csf]{ af6f] u/L cfP . d}n] stf 5 sf]7f b]vfOlbg';\ eGbf pgn] k5f8L 5 hfg';\ eg] . d n8v8fpFb} leq k;]+ . sf]7fdf vf]n gxfn]sf] l;/s, nLp km'he'hfP/ kf]sf] kf/]sf], @ j6f vf6 ;Fu} hf]8]sf], af6f]sf] w'nf] kfgLn] ydfl/Psf] lyof] t/ ToxfF Psbd} w'nf], df5fsf] sfF8f l;Fufl;Fu}, k'sf/, rfprfpsf] d;nf, r'/f]6sf] 7'6} 7'6f, dt ;fFRrL g}+ cSs g aSs ePF . s]zjnfO{ ;f]Wg nufPF sf]7f olQ xf] sL c? klg 5 < ;fx"hL cfP/ sf]7f olQ xf], o:t} xf], a;] a:g';\ ga;] hfg';\ eg] . d}n] ;fx"gLnfO{ xQ g kQ l;ld glehfpg eg]+ . clg ;f]r]+ a;'F s;/L a;'F, kfFr hgf, olt kmf]xf]/, ;fF3'/f] hfpF eg] l/;fpg] xf]nf ;fx"hL, ef]lnb]lv ufpFdf xNnf, rkL{ klg /x]g5 . kfgL 5s]{/ ;kmf u/]/ a;'F sL em}+ klg nfUof], t/ efG5f klg lyPg . aflx/ x\jfªu} k/]sf] efG5fdf ;a} b[li6sf]0fn] ;'Tg ;lsGy]g . cGtdf af; ga:g] lg0f{odf ;fx"hLnfO{ ;DemfP/, lrQ gb'vfpg cg'/f]w ub}{ ljbf eof}+ . s]zjn] of] tkfO{nfO{ ;'emfj klg /fd|f];Fu u|x0f ug{ cg'/f]w u/] .
s]zj / wgnfO{ hlt;Sbf] rfF8f] uP/ h'g ufpF jf 3/ cfpF5 ToxLF af; a:g] Joj:yf ug{ cg'/f]w u/]+ . d}n] h'Qf nufOg, kftnf] vfnsf] rKkn nufP/ lxF8\g yfn]+, r'Rr] sf6]sf 9'ª\ufn] sf]k]h:tf] cg'ej x'GYof] tfklg pkfo lyPg . /ft kb}{ uof] af6f] b]Vg 5fl8of] . df]jfOn ;a}sf l:jr ckm Pp6f dfq} 6r{ nfO6 kfFr–kfFr hgf dfG5], ;fF3'/f] cK7\of/f] af6f], ;a} gf}nf dfG5] ;fFRrLs} ufx|f] eof] . aNn aNn ufpF cfof], cfzf knfof] t/ af; kfOPg . Toqf] g'jfsf]6 /fjtaf8fdf af; kfOPg . s'/fsfgL ub}{ uof] af; dfu]kl5 gfhjfkm . cfZro{ nfUof] . o:tf] crDd nfUbf] t slxNo} ePsf] lyPg . ;fyLx? ef]sn] cflQP dnfO{ v'6\6f / 9f8n] b'Mv lbof] . t/ d}n] xf/ vfOg / eg]+ s]6fs]6Lx? -d dfof u/]/ slxn]sfFxL s]6fs]6L eGy]+_ lk/ gu/ ;/f;/ c+snsf] 3/df hfcf}+, hlt aHnf aHnf .
cFWof/f]df n8\b} k8\b} lxF8\b} ubf{ aNn aNn s]zjsf] c+snsf] 3/df k'Uof}+ . ToxfF k'Ubf pxfFx? vfgf vfP/ wGbf ub}{ x'g'x'GYof] . Tof] lbgdf :s'ndf a}7s, a}7ssf dflg;x?n] ToxLF vfgf vfPsf]n] vfgf vfg l9nf ePsf] /x]5 . cfG6Ln] vfgf ksfpg] ;'? t ug'{eof] t/ rfdn /x]g5 . zf/bf / jlxgLn] wfg cf]vndf s'6\g yfn], cfG6L l;ldnfO{ lk;]/ bfn agfpg yfNg'eof] . dnfO[ stf stf b'Mv lbP h:tf] nfUg yfNof] kfFr–kfFr hgf vfOnfUbfx?nfO{ v'jfpg ;lhnf] lyPg . d klg cfn' sf6]/ ;xof]u ug{ yfn]+ . ef]s nfu]sf] lyof], lrp/f agfPsf] /x]5 aLp /fv]/ afFsL /x]sf] wfgaf6 . d}n] h'Dnfdf o:tf] lrp/f vfPsf] !# jif{sf] Oltxf;df klxnf] k6s xf] . ;fFRrLs} ld7f] lyof], l;/f}+nf vfP h:tf] . c+snsL 5f]/L aLP8\ k9\b} u/]sL ljBfnodf lzlIfsf klg . cfG6Ln] klg kf]xf]/ ;fndf P;Pn;L kf; u/]sf] / c+sn klg ;dfh;]jL / kl08t ePsf]n] 3/ ;kmf, n'uf, sf]7f klg k|z:t . vfgf vfP/ ;'Tbf ;fF9] !) ah]sf] lyof] . d yfs]sf] lyPF, t/fO{ lt/sf] nf] a]8h:tf] ;fF3'/f] vf6df ;'t]+ . wg / s]zj d]/} sf]7fdf csf]{ vf6df ;'t] eg] jlxgLx? jlxgLsf] sf]7df .
gGb / zf/bf ljxfg Ps 306fhlt 5nkmn u/]kl5 3/ 3/ uP lsgeg] zf/bfsf] ;'Id lzIf0f ug'{ lyof] . gGbn] tfDtLdf aRrf / ;fdfu|L lnP/ hlt;Sbf] rfF8f] kms{g' lyof] . s]zj, wg / d vfgf vfP/ ;fFkm'NnL xflgof}+ . a9L lqmlZrogsf] afx'Notf, cfPPgPkmn] sfo{qmd rnfPsf], d'n af6f]sf] glhs, w]/} u}/ ;/sf/L ;+:yfsf] pkl:yltn] /xg ;xg clns km/s lyof] . ;kmf, s/];faf/L, a:t' efpsf] Joj:yfkg t/ aRrfx? s'kf]lift / a]/f]huf/L klg plQs} . xfdLn] km]l/ dflg;x?nfO{ vf]Hof}+ . s'F8f/Lsf :jo+;]js hgs zfxLn] klxnf] lbgb]lv g}+ cfp eg]sf] clxn];DDf va/ 5}g . h]xf];\ ;fx|} /dfOnf] u/L 5nkmn ul/of], k'?ifx? v'a af]n] dlxnfx?nfO[ ufnL u/] ta dlxnfx?n] PsfPs k|Zg u/] . ;a} af]Ng] k'?ifx? r'krfk dfq} /x]gg\ Psl5g eP klg cfTcfnf]rgf u/] . d}n] k'gM db} k'?ifx?sf] gd'gf ag]/ cuf8L cfpg cg'/f]w u/]+ . s]xL k';?ifx? ljz]iftM kl08tx?n] v'z ;jfn hjfkm u/] .
s'F8f/L ahf/ lgl:sof}+, hxfF /]8qm;sf] uf8Laf6 em/]sf lyof}+ . rKkn nufP/ lxF8]sf] lyPF h'Qf nufpg] cfF6 klg lyPg, h'Qf klg lyPg, c+snsf]df lal;{P5 . ahf/ e/L vf]hL ubf{ yfxf nfUof] sL hgs yfxf kfOsg klg xfdLsxfF gcfPsf] /x]5 . t/ h;/L eP klg e]6\g] / sfdsf af/]df cg'udg ug]{ lg0f{osf ;fy nfluof] . xf]6ndf kfgL vfP/ tlª\u|g vf]h]+ d}n] xf]6ndf e]l6Psf dlxnfx?n] l5d]sLx?nfO{ kmf]g u/]/ hgsnfO{ ahf/df lemsfpg k|of; u/], pgLx? eGy] psfnf] eo+s/ 5 . kmf]g ;Dks{ klg ePg, d s'/]/ a:g], s]zjn] uP/ af]nfP/ Nofpg] / e]6\g] ;Nnfx klg /fd|f] nfu]g . To;kl5 psfnf] nfluof] .
psfn] klg uhjs} lyof] . rsf]{ 3fd, kfntf] rKkn, r'Rr] 9'Ëf, cfkm\gf] emf]nf . d]/f] utL v:sFbf] g}+ lyof] .
So tired with steep mountains, on the way to Dheemkot, Kudari

 s]zjn] emf]nf dfu]/ eg] pgsf] emf]nfdf s]xL 5}g . d}n] cfhsn ofqf Psbd k|fs[lts agfpg] r]i7f u5'{ t;y{ vfg]s'/f af]Sg] ulb{g . vf]nfvf]nf lxF8\b} l9dsf]6 k'luof] . k'Ug'eGbf cuf8L af]tf / l;+hfdf dfOtL ePsf dlxnfx? @ dlxgfb]lv %–^ jif{sf aRrf af]s]/ ljzfGtL vfg lxF8]sf lyP . aRrfx? s'kf]if0fn] u|:t lyP t/ rfprfp, lrhaN; xftdf lnPsf lyP rfx] tL sfFwdf, 9f8df af]lsPsf lyP jf k}bn lxF8]sf lyP . 7f8} psfnf], crDd nfUof] . d 9'Ëfdf ;'Tb} 7fpF 7fpFdf ;':s]/f;Fu} pleP/ ;f; km]b}{ l9dsf]6 k'u]+ . ef]s Psbd, ltvf{ klg pTkft} nfu]sf] lyof] . hgssf] 3/ l9dsf]6sf] 6'Kkf]d}+ /x]5 . 3/df cfdf xfdL uPkl5 v]tdf kfgL r/fpg uOg vf; s'/f ul/gg\ . 3/leq sf]xL af]n]h:tf] nfu]/ leq k;]+ hgssf] efO{ a'xf/L /lx5g\ cfuf] km'Sb} lyOg\ kfgL vfgnfO{ dfu]+ . / aflx/ cfFugdf a;]/ cfkm} cfPsf] af6f] x]/]+ . stf xf] stf b]lvg} 5f8\of] . hgssf af ;fx|} d]xgtL, s[lifsf :yfgLo >f]t JolQm . o;kfnLsf] l;hgdf klxnf] k6s xl/of] el/of] u|Lg xfp; agfP/ t/sf/L pdf/]sf, rkfL{, kfgLsf] Joj:yf .
ef]s nfu]sf]n] vfhf agfpg cg'/f]w u/]+ / aflx/ g}+ a;]+ . cfh t of] 7fpF olt cK7\of/f] 5, xhf/f}+ jif{ cuf8L xfd|f cu|hx? s;/L a;] xf]nfg\ < s] vfP xf]nfg\ < dflg;sf] cl:tTjsf af/]df v'Nb'nL nfUb} /x\of] . leq k;]/ ds}sf] /f]6L xfn]sf] x]b]{ 3/ kl/jf/, hgs / pgsf af/]df ;f]w]+ . pgL t hDdf !& jif{sL, s klg gk9]sL $ dlxgfcl3 ljjfx u/]/ hfh/sf]6b]lv ToxfF cfPsL /lx5g\ . /fd|f];Fu h'DnL v; efiff klg ga'em\g] t/ ld7f] ;'l/nf] jf]nL ;fgL s]6L . ljjfx eP/ cfPkl5 Ps k6s klg dfOt hfg gkfPsL, kmf]gdf klg s'/f ug{ gkfPsL . b]Vb} gb]v]sf] s]6f;Fu ljjfx u/]sL afa'x?sf] e/df . hfg dg pTkft nfu]sf] 5, efO{ jlxgL / lbbLx?nfO{ e]6\g cft'/L nfu]sf] 5 t/ lxF8]/ uP tLg lbg nfU5 . lxpFsf] af6f] k5fP uf8Ldf uP % lbg nfU5 To;}n] lxpF uPkl5 hfg], kf6gdf hl8a'6L l6Kg] a]nf hfg] pxfFx? klg kvf{Odf x'g'x'G5 . Psf]xf]/f] 1fgL aRrfn] em}+ v'?v'? pQ/ lbOg\, d]/f] af/]df s]xL ;f]lwgg\ dfq} ;f]lwg\ …ljjfx ug'{ePsf] 5 <Ú d}n] 5 eg]+ . /f]6L kfSgf;fy dfu]/ Pp6f vfPF . ds}}sf] dfq} /f]6L vfPsf] klg o;kfnL klxnf] k6s, ;fx|} /fd|f], uf]nf] kf/]/ ksfPsL, xft}n] lyr]/ agfPsf] ;fx|} bIf nfUof] . 
Eating corn, hand made bread, yummy...yummy..

@ sIff k9\g] l;+ufg] b]j/nfO{ tkfO{ tkfO{ eg]/ ;Daf]wg ub}{ lyOg\ pgL . g hgsnfO{ s;}n] af]nfof], g cfdf cfOg\ . ToxfF a:g eGbf t ufpFdf hfg] / 5nkmn ug]{ / hgssf] sfdsf] cg'udg ug]{ eGb} ufpFlt/ lgl:sof}+ . t/ ufpFdf ;'g;fg cg'ej eof], xfdLnfO{ s;}n] 3fd 5]s]/ 5taf6 x]/]g, g s'g} s]6fs]6Ln] k5\ofP . t/ klg af6f]df, dlGb/sf] 5]pdf a;]sf o'js e]l6P . lrg] h:tf nfUg], t/ 7\ofSs} sf] xf] yfxf 5}g . pgn] s'/f lems] /]8qm;sf sd{rf/L, dnfO{ nfdf] ;dob]lv lrGg], emg\ cl:t klg s'F8f/Ldf b]v]sf] cflb . pgsf cg';f/df ufpFdf d[To' cyf{t zf]s k/]sf]n] ;a} hgf pt}lt/ Jo:t 5g\ . uf8Ln] Rofk]/ d/]sf JolQmsf] ;tutLdf ufpF z'Go 5 eGg] yfxf kfPkl5 xfdLn] kNnf] ufpF hfg] lg0f{o u¥of}+ . ltgs} ;Nnfxdf r'Nxf]sf]6sf nflu cf]/fnf] nfUof}+ dfgaxfb'/ a'9fsf] 3/lt/ . emf]nf lng hfFbf s]zjnfO{ hgssf] 3/df va/ 5f]8\g / hgssL a'xf/LnfO{ gf;f] klg k7fPF . xfdL aNn aNn dfgaxfb'/ a'9fsf] 3/df k'Uof}+ .
aNn aNn Ps :s'n] aRrfsf] ;xof]udf xfdL ToxfF k'Ubf 3/df sf]xL klg af]n]gg\ . 5tdf pleO/x\of}+, l5d]sLsf] ;xfotfn] leq k:bf sl/a !) jif{sL aflnsf cfuf] km'Sb} /lx5g\ . sl/a ! 306fkl5 dfgaxfb'/sL >LdtL ufO[ r/fP/ cfOg\ . pgnfO{ l5d]sLn] xfd|f] sxfgL ;'gfP . kfgL / cl;gf k/]sf]n] hf8f] klg lyof], ysfO{ t eGg]} k/]g . 3/a]6Ln] leq efG5fdf a:g elgg\ / /f]6L xfNg yflng\ . 5fk|f]df ljxfgsf 6'qmf 6'qmL /f]6L klg lyP . /f]6L xfln;s]kl5 pgn] xfdLnfO{ vfg elgg\ d l9dsf]6df hfh/sf]6] gfgLn] agfPsf] /f]6Ln] 6Gg lyPF, vfOg s]zjn] Pp6f vfP . l5d]sLn] xfdLnfO{ /fd|f];Fu kl/ro lnP / pgn] sxfgL yfn] .
 pgL x/]s jif{ @ dlxgf -lxpFbsf] a]nf_ g]kfnsf t/fO{sf lhNnf cyf{t Ol08of hfg] ubf{ /x]5g\ . sl/a $)–%) xhf/ ?k}+ofF sdfP/ Nofpg], 3/ kl/jf/ kfNg] ubf{ /x]5g\ . tLgsf] Jofkf/sf] sxfgL eg] a9f] uhjsf] lyof] .
h'Dnfsf] Po/kf]6{, ?k}l8ofsf] af]8{/df k|x/Ln] vf]h tnf;L lng] ePsf]n] k|of]u ug]{afx]s s'g} klg hl8a'6L nfg gkfOg] /x]5 . To;}n] pgn] lrgL ksfP/ n]bf] agfpg] / ufO{sf] ux'FtnfO{ ksfP/ dx h:tf] agfpg] h;n] l;nflhtsf] h:tf] af:gf lbg] . /ftL /ftL 8]/f a;]sf] 7fpFdf ef]lnkN6 a]Rgsf] nflu ;fdfg agfpg], slxn]sfFxL dfnf, ;n unaGbl nu]/ a]Rg] ubf{ /x]5g\ . /S;L vfg] /S;L vfP/ 6'6]km'6]sf lxGbL af]n]/ wDSofpg klg kl5 gkg]{ /x]5g\ . slxn]afFxL u'08fsf] klg km]nf kg]{ /x]5g\, k};f klg rf]l/lbFbf /x]5g\ . /]ndf ljz]if u/L g]kfnLx?n] g}+ em'SofP/, h'; v'jfP/ 7Ubf /x]5g\ . pgLx? slDtdf klg rf/ hgfsf] ;d"x agfP/ lxF8\bf /x]5g\ . oltsf b'Mv u/]/ klg 5f]/f5f]/Lsf] k9fO{ /fd|f] gePsf]n] pgL v'zL lyPgg\ .
pgL uP pgs} 3/df vfgf vfg . 3/a]6Ln] /f]6Ln] dfq lrQ a'emfPgg\ / km]l/ eft / bfn ksfOg\ . pgL @* jif{sL dlxnf, !$ jif{b]lv 5f]/f5f]/L kfpg yfln5g\ . ( j6f aRrf kfPsf]df clxn] rf/j6f dfq} hLljt /x]5g\ . pgnfO{ @ j6f 5f]/f kfpg] wf]sf] /x]5 . klxnf] 5f]/f eP klg pgL v'zL 5}gg, To;df klg p;nfO{ 6Lla nfu]kl5 emg\ b'MvL /lx5g\ pgL . af]Nbf af]Nb}] dlng eOg\ . tL 5f]/f sIff !) df k9\b} /x]5g\, ( sIff gk9L !) sIffdf egf{ ePsf s;/L kf; u5{g\ s'GgL < a]n'sf * ah]lt/ 3/df cfP esfes xft klg gwf]O{ 5fk|L]sf /f]6L lgsfn]/ vfP . /f]6L e'O{df /fVb} vfFb} u/], lr;f] kfgL 6Gg lkP/ km]l/ aflxl/P . pgL pgsf af 3/df cfpF5g\ sL cfpGg\ eg]/ kQf nufpg uPsf /ftL bz ah]dfq} 3/ cfP . Sof/]d af]8{ v]n]sf xf]nfg\ elGyg\ cfdf . v]tLkftL ug{ g;s]/ v]t a]r]sf, 3f]8f klg a]r]sf >Ldfgn] ;xsf/Ldf n]vfkfnsf] hflu/, slxn] 3/ cfpg] slxn] gcfpg], slxn] /S;L vfP/ cfpg] . kf7]3/ klxnf] aRrfs} kfnfb]lv em/]sf], Rofk]/ a;] l7s} x'g] gq b'Mv x'g] h:tf sxfgL ;'gfOg\ . pgsf] kfnfdf :s'n gePsf]n] n]Vg k9\g gkfPsf], 5f]/f5f]/Ln] klg k9\g] nfOg glnPsf] pgsf] egfO lyof] .
pgsf l5d]sL h]7fh' kbf{ /x]5g\ km]l/ cfP/ l5d]sL dlxnfsf af/]df s] s] s'/f sf6] . d ysfOn] nf]t lyPF, vfgf klg yf]/} vfPF . gvfpF sL h:tf] nfu]sf] lyof], ef]ln ljxfg s;/L lxF8\g] eGg] 8/n] vfPF . ^ sIff k9\g] 5f]/L clns k9\g hfGg] t/ cfdfsf s'/f ;'g]/} latfOg\, tLg sIff k9\g] 5f]/LnfO[ gfd klg n]Vg gcfpg] stf x/fOg vfgf vfg klg cfOgg\ . g cfdfn] k9\g hfcf] elgg\ g t 5f]/f5f]/Ln] g}+ k9\g] dg u/] . ukm} ukmdf /ftLsf] bz aHof] . s]zj efOnfO{ efG5fsf] 5]psf] sf]7fdf ;'Tg nufP/ pgL, @ hgf 5f]/L / d aflx/sf] sf]7fdf uof}+ . sk8fx? k|z:t t/ :ofxf/ k6Ss] gk'u]sf .
x/]s lbg ljxfg d]/f] z/L/df plkofFn] 6f]s]sf gofF 3fpx? x'g' :jefljs lyof], cfh klg lyP . lrof vfg kfOG5 sL eg]sf] 3/a]6Lsf] d'8 gb]v]kl5 ljgf lrofsf] ofqf ;'? u¥of}+ . t/ a]n's} s]zjnfO{ hgssf] 3/df hfg / eP;Dd ;d"xnfO{ e]6\g] of]hgf lyof] . g hgs cfP g t ;d"x;Fu} e]6 eof] . lxhf] d/]sf JolQmsf] ;;'/fnL ufpF ePsf]n] cem} ;':tfPsf] lyof] eg] h+un v'Nnf ug]{ a}7s klg s6'jfn nufP/ lbpF;f]nfO{ ;fl/Psf] lyof] . To;}n] xfdLn] lxF8\g] lg0f{o u/]sf lyof}+ . 3/a]6LnfO{ ! ;o %) ?k}+ofF a'emfP/ lgl:sof}+ .

With whom I slept in Cholyokot, Kudari

;a}n] eGb] lyP s'F8f/L ahf/ kmls{P/ hfg], tftf]kfgL hfg n]s ePsf]n] ufx|f] x'G5 eGb} lyP . d}n] s]xL klg xft gnfu]sf] emf]+sdf n]s sf6]/} eP klg hfg] lg0f{o u/]+ . s]zjn] klg cfkm\gf] lbbLsf] 3/ ltnfsf]6df ePsf]n] ljxfgsf] vfgf vfg kfOg] ePsf]n] cg'dlt lbP . vfnL k]6, b'v]sf v'6\6f / kftnf] rKknsf] e/df n]s pSng yflnof] . r'Nxfsf]6af6 yfKnf]df Pp6f 3/ b]lvGYof] . ToxL 3/ eP/ lg:sFb} lyof}+ s]xL u/L tftf]kfgL / /f]6L vfg kfOG5 sL eg]/ . t/ e]l6Pg, 9f]sf nufPsf] /x]5 . /fd|f] afSnf] ag df;]/ ux'F 5/]sf], ux'Fdf a/km hd]sf] lyof] . cln cln 6';f knfPsf] . Ps}rf]6L yfKnf]df k'u]kl5 dn km\ofFs]/ kmls{PsL dlxnf e]l6Og\ / pgn] af6f] l;sfOg clg h+unsf] cf]/fnf] af6f] x'Fb} emg{ yfNof}+ . 
Who showed me for Litakot, Tatopani

b'j} l;t 38L klg lyPg, df]jfOn l:jr ckm, afSnf] ;Nnf]sf] h+un hf8f] nfUb} lyof] . e'O{df 3f]8]dRrf ;lxt ljleGg hl8a'6L lyP . ltnfsf]6 cfpg cfpg yfn]kl5 h+un hfg lgl:sPsf dlxnfx? e]l6g yfn] . af6f] Psbd} cK7\of/f] lyof] . 
Forest, on the way to Litakot, steep, cold, .....

pgLx?n] af6f] lj/fof}+ ;lhnf] af6f] vf]nfaf6 lyof] eg] . af6f]df s]zjsf lbbLsf h]7fh', ;f;' ;;'/f kg]{x? klg e]l6P . / s]xLn] eg], …lbbL klg a'g cyf{t jg ljxfg} uOg\, ljzfGtL hfg] ePsL 5g\ .Ú 5f]/Lj]6LnfO{ r}tsf] @) ut] dfOtLn] af]nfP/ v'jfpg] rng 5 h'Dnfdf . s;}n] af]nfPg eg] Hofb} b'Mv dfG5g\ jf cefuLsf] ;+1f lbG5g\ .
aNn aNn lbbLsf] 3/df k'luof] . cfFugdf ;fgL gfgL v]ln/x]sL lyOg\ eg] 8f]sf]df klg aRrf v]Nb} lyof] . k'hf ub}{ ;;'/f lg:s], TolQs}df Ps hgf !&÷!* jif{sf k'?if emf]nfaf6 kf]sf] lgsfNb} k'hf/LnfO{ 9f]u u/] . 5f]/f kfP/ 5}7Lsf] lbgdf x]/fpg cfPsf /x]5g\ . 5f]/f kfPsf] xf] eg] t /f8L g}+ Nofpg'k5{ eg]/ leqaf6 /f8L NofP/ la5\ofP clg xft x]g{ yfn] . sl/a ! dfgf /ftf] rfdn, kfFr ?k}+ofF k};f . sl/a cfwf 306fkl5 pgL kmls{P . d 3'/]/ pgLx?s} cuf8l lyPF . kl08tn] d]/f] hft ;f]w], ljjfx ;f]w], aRrf aRrL clg >Ldfgsf] af/]df klg ;f]w] . d}n] km6fkm6 pQ/ lbPF . Pp6f 5f]/L, P;Pn;L lbPsL, >Ldfg ljb]zdf k9\b} . a'9fn] Pp6f 5f]/L dfq} < eg]/ #÷$ k6s eg] . dnfO{ x]/] t/ s]xL af]n]gg\ . dnfO{ l9nf] klg ePsf] lyof] / ef]s klg .
Faith healers forecasting luck of girl child who born just 5 days ago
kl08tgL aHo}n] xfdLnfO{ vfgf vfg lbOg\, dhfn] vfOof] . lrof klg gvfPsf] ;f/} kl/f] bfn t/sf/L eP klg ld7f] eof] . vfgf vfP/ d]/f] rng cg';f/ gf;f] a'emfP/ km]l/ lxFl8of] . wfgsf] aLp /fVg sf]xL Jof8 agfpFb} lyP, st} eg] Jof8 /flv;s]sf] lyof] . h'Dnfdf wfgsf] aLp /fVg] cfkm\g} ljz]iftf 5 . r}t !@ ut] wfg lehfpg], !^ ut] wfg lgsfNg] / cFu]gsf] 5]pdf sDdn, /f8Ln] 5f]k]/ /fVg] @) ut] af/Ldf 5g]{ . af/L agfpFbf hf]Tg], ;Dofpg], df6f]nfO{ xftn] ldr]/ lxnf] dlnnf] agfpg]. l;Gsf uf8]/ aLraLrdf ;fFw agfpg], clg kfgL nufpg] / kfgL ;+lUnPkl5 pd|]sf] aLp 5g]{ .
A way of cultivate rice paddy 

xfdLn] ltnfsf]6df uf8L kfof}+ le8ef8df pleFb} ofqf u/]/ nfd|fsf] P]/]gL cyf{t k'ln; rf}sL cuf8L cf]ln{of}+ . k|x/L rf}sLdf nfd|fsf] :s'n Joj:yfkg ;ldltsf cWoIf gGb rf}nfufO{, wf}nfkfgL :s'nsf k|wfgfcWofks, nfd|f dfljsf cGo lzIfs nufot c? JolQmx? lyP . h;n] clk|n km"nsf lbgdf em'SofP/ dhfs u/]sf lyP . ToxfFaf6 w]/} dflg;nfO{ :s'ndf x]8 ;/sf]df k7fOPsf lyP klg x]8;/af6 ToxfF . ;f]emf l;wf hgtf h;nfO{ clk|n dlxgf klg yfxf 5}g pgnfO{ …clk|n km"nÚ s;/L yfxf xf];\ . d}n] klg clk|n kmi6 eg]sf] lal;{Psf] lyPF . gq of] lbgsf] d]/f] hLjgdf 5'6\6} ;+of]u 5, d ;Demg] lyPF . nfd|f :s'nleq x]8;/ / cWoIf;Fu Joj:yfkg ;ldltsf] lj36g ug]{ ljifodf 5nkmnkl5 xfdL nfd|fdf /f]6L / lrof vfP/ lxF8\b} lxF8\b} ;f+em ;b/d'sfd vnªuf kmls{of}+ .
Women is working along with young child in farm

She smiled when I am ready to shoot


vnªufdf dflg;x? e]6\g], a}7sdf hfg], /]l8of]df hfg] OG6/g]6 r]s ug]{ ubf{ ub}{ lbgx? laTb} ubf{ Pp6f crDdsf] 36gf 36\of], /fli6«o dfgj clwsf/ cfof]usf] h'Dnf sfof{nodf . r}t @! ut] /]l8of] gf/L cfjfhdf eujtL, uf}/L, l;+Bdfof, km'k' / d a:b} ubf{ eujtLnfO{ ;]km xfp; -lx+;f kLl8t dlxnfx?nfO{ /fVg] 3/_ af6 kmf]g cfof] . pgn] kmf]gdf 36gfsf af/]df yfxf kfPkl5 xfdLsxfF cfpg elgg\ . s]z o; k|sf/sf] lyof] M
.............], sfof{no ;xfossf ?kdf dfgj clwsf/ cfof]u h'Dnfdf tLg jif{b]lv sfo{/t 8]/fdf g}= a;]sf] . sfof{no k|d'v ............ cfPsf] ! jif{. ! jif{df ljleGg b'Mv lbPsf] h:t} JolQmut sfd nufpg], lrof lbFbf xft ;dfKg], sfhdf hfGg eGbf eGb} /f/f 3'dfpg nu]sf], d];df vfgf vfg bafa lbPsf] . kmfu'g # af6 dfq} Sjf6/df a:g yfn]sf], r}t # ut] ;f+em vfgf vfPkl5 sf]7fdf kfgL /flvlbg] lgx'Fdf anfTsf/ ug{ vf]h]sf], s;}nfO{ eg]df hflu/ vfg] wDsL lbPsf] . .............] !) lbgsf] ljbf lnP/ a;]sf], pgsf] >Ldfgsf] cjsf;sf] lr7\7L k|fKt ePsf] !& ut], pgL >Ldfgaf6 klg tgfjdf . !* ut] lhNnf k|x/L sfof{nodf ph'/L lbg hfFbf k|x/Ln] gdfg]sf] . k|x/Ln] pN6f] eujtL, /fwf / uf}/Lsf] gfd elglbPsf] / ..........n] ysf{Psf] . ;a}nfO{ xf/ u'xf/ u/]/ aNn aNn % lbgdf dfq} d'b\bf btf{{ . r}t @^ / @& df Psnf}6L ax;, dlxnfdfly af/Daf/ lx+;f, dfgl;s lx+;fsf] lzsf/ . of] 36gfn] ;do vfof], 6fpsf] b'vfof] cem} klg 6'ª\uf] nfu]sf] 5}g . dlxnfsf] ;fd"lxs anfTsf/ ul/Psf] 5 .
@$ ut] d ljxfg} af]xf]/fufpF uPF . lu6L s'6]/ sfkL snd lsGg' k/]sf] syfnfO{ k5\ofpFb} . @ lbg nfUof] 3/ kQf nufpg . t/ tL jf:tjdf % sIffdf km]n ePsL s]6L cfkm\gf] gfd klg n]Vg g;S] cj:yfdf . pgsL jlxgL rf/af6 kf; ePsL pgn] dfq} n]lvg\ c? n]Vg / k9\g b'j} ;lsgg\ . pgsf bfO{ gf} sIffdf k9\g]afx]s c? sf]xL klg g;Sg] cj:yfdf . cfdf / afa' g}+ e]l6of] . sfvdf cem} klg gfgf] cyf{t ;fgf] 5f]/f 5 . b}nf]df kfgL 5 t/ 5f]/f5f]/L ;a} kmf]xf]/L, 3/leq pSn]/ x]/]+ p:t} kmf]xf]/ . ef]s crfSnL nfu]sf] lyof] t/ vfpF s;}n] eg]gg\ . lsgsL d}n] ;kmf eP h;sf] 3/df klg vfg] pbL{ hf/L u/]sf] lyPF . pgsf] bfh' dgf]hnfO{ ef]ln ljxfg * ah] l;4dfof km'k'sf] k;ndf cfpg' eg]sf] t pgL cfh klg cfPgg\ . …lzIffsf] d'No / u'0f:t/ b'j} g}+ k|Zgjfrs 5 .Ú
@% ut] ljxfg} ^ ah] rSsf lbbL / d l;+xrf}/ plSnof}+ . em08} ! jif{ eof] rSsflbbLn] Tof] aRrfsf] af/]df srsr u/]sf] . cfdf kf]xf]/ ;fn d/]sL . afa' /S;Ln] dft]sf] dfq} xf]Og cfh sL ef]lnsf] cj:yfdf k]6 km'n]/, cfFvf, gfsaf6 l;+ufg / cfFz' Ps5q au]sf] . @ hgf bfh'x? ;+:yfn] nUof] /] stf xf] stf sf7df8f}+ /] . gL/f -oL s]6L_ nfO{ bfO{sf] hf]Onf cfPsf] aRrf x]g{sf] nflu /fv]sf] /] . tLg sIff k9\g] gfgLn] g Ps lrlgg g s g}+ . ;':t dgl:ylt h:tf] nfUg] cfFvf klg ;–;fgf . d}n] 8/fO{ 8/fO{ ;f]w]+ cfFvf b]V5f} < cF sf] pQ. kfPF . t/ cj:yf ;a}lt/af6 lahf]u . bfO{ * sIff k9\b} 5f8]sf], 9'Ëf lu6L af]s]/ af, jlxgL, >LdtL / ;f}t]nf] aRrf kfn]sf] hDdf !& jif{sf] /] . hUuf hdLg 5}g, k9]sf] 5}g, sdfO 5}g . 6fpsf] g}+ ux|'ª\uf] eof] .  
Speech less disability, poverty, alcoholism, orphan, morbidities.........



                             

Wednesday, January 8, 2014

The ways to eliminate Chaupadi or menstrual taboo in Nepal



Due to deep rooted harmful traditional practices, need comprehensive and collective efforts to eliminate the Chaupadi or menstrual taboo.
  • 1.       Educate people about culture, its formation, evolving process and its essence in 21th century
  • 2.       Developed policy briefs including pictorials, documentaries,…. and disseminate massively on Chaupadi a culture based gender based violence
  • 3.       Extensive engagement with media workers/houses in order to unpack feudal mindset regards to Chaupadi and menstrual taboos
  • 4.       Engaged with men and  faith healers and use them as resource person and change makers
  • 5.       Awards, felicitations to those women, men, faith healers, families who transformed
  • 6.       Publication and dissemination of inspirational stories on why and how they break the cultures
  • 7.        Worked with schools in order to educate and creating enabling environment in schools Engaged with political leaders, school teachers, social leaders
  • 8.       Media mobilization: radio jingle, radio programming including box pops from the field and policy makers
  • 9.       Multisectoral; education, health, economic, assistance required
  • 10.   Long term commitment required from the donors, networks and actors
  • 11.   Policy enforcement should ensure from the government
  • 12.   Required depth and wider studies to understand the direct and indirect adverse effects of the taboo
  • 13.   Constant monitoring, follow up and evaluation should required  
  1. (This is points which is prepared and share for the Mr. Suman Baral who is doing his thesis on Chaupadi).

World Social Forum 2024, Kathmandu- Dignified Menstruation: Decolonized Menstrual Movement and Reimagination of Feminism

 Inaugural Speech, 16 February, World Social Forum Dear Friends,