Thursday, June 15, 2017

Karnali Movement, 2015


It was noon of June 15, 2017, I have called Raj Bhadur Kuwar who I met and closed after the road campaign, Gamgadi, Mugu to Nekchhenagla China just for update because I missed the Jumla while going through the videos from Jumla and my work.


He said, he is busy in collecting foreword for a book which was written about the Karnali movement 2015 and history of his brother who was martyr during this movement due to shoot by police. He was dead at TUTH during the course of treatment, rescued by helicopter from Jumla. I was familiar with this from his facebook update somehow. He laughed and said, sister, you are not political activist, you might not be interested in Karnali movement so I didn't asked for your statement. Indeed, you would shout later because there will be only one women for message.
I don't know your question though I significantly contributed for Karnali movement for long in many ways, I replied.
In Nepal, people do not see any contribution if there is no political affiliation. Indeed, a social activist should support all for cause no matter whether the violence is related with politics or not. The human right is always first priority. I was wondering for a while and started to scrolled down the FB timeline specially for August 2015.  I was in Kathmandu because collective campaign was started to ensure the equal rights on citizenship. I worked as one of coordinator.
The constitution drafting process was in final stage except few issues. It was already delayed as stipulated time. The different groups were in street for protest and demanding their specific rights as women for citizenship rights. The government announced the Provinces, where six provinces where declared and Karnali people should go to far west as capital. That decision was so unfair specially for the Karnali where people have to fly down to Nepalgunj and take bus for a day or more for reaching the provincial capital. It was so biased decision because two districts Humla and Dolpa were not connected by Highway yet. and those who have roads and flight neither secure, nor cheap nor easily available for the general people. Thus, the protest was started for withdraw the decision. However, few people and leaders e.g. Jiban Bhadur Shahi was demanding special rights no matter where was the capital.
The protest was started to climbing up from Jumla and Surkhet. I was so much touch and following the activities. I have spoken with CDO, Dipendra Prasad Paudel, local leaders and journalists e.g. Soraj Shahi, Kishor and social activist for protesting without any human casualty or none violence.
I also lobby with journalist in central media and parliamentarian for giving hope to people at bottom. Because in the beginning the parliamentarian were so quiet in this issue due to different political identity but the fire come from bottom.   Here, I share some highlights from FB. Mobilisation of leaders internally for negotiation and non violence is always invisible but always very important and crucial.

August 20, 2015
जुम्लाका दिदी बहिनी दाजु भाईलाई मेरो अपिल,
मेरो अनुभबले, तथ्यान्कले भन्छ कर्णालीलाई अन्याय भएको , हामीले प्रजातन्त्रमा बिरोध गर्न पाउनु पर्छ मेरो समर्थन पनि
तर हिन्सात्मक बिरोधले कसैलाई पनि, कहिल्यै पनि फाईदा गर्दैन  
शान्ती पूर्वक हाम्रा माग अधिकार राख्न प्राप्त गर्न सकिन्छ। 
धेरै साथीहरुलाई थाहा डाक्टर गोविन्द के सि ले कसरी हाम्रो माग एक्लै मागे
धेरै महिला पुरुष साथीहरुलाई मैले भनेको देखाएको छु कसरी लाइबेरियमा मुस्लिम क्रिस्चिएन महिलाहरुले शान्तीपूर्वक आफ्नो अधिकार शान्ती स्थापना गरे 
मैले केही साथीहरु सँग कुरा गरेको छु किर्पया शन्तिपुर्बक बिरोध गरौ, बच्चाब्रिदको प्रयोग नगरौ, तोड फोड्, हत्या, आगजनी केही नगरौ काठमाडौंमा महिलाहरुले नागरिकता को संबिधानमा समान अधिकार खोजेको आज बर्ष लाग्दैछ येस्पालि पनि १६ दिन भाईसक्यो तर हामीले शान्ती पूर्वक नै अगी बडेका छौ सम्भब सकिन्छ
शन्तिको कामना गर्दछु
मलाई संपर्क गर्नु परेमा मेरो नम्बर ९८४९५९६२९८
August 19,2015
1.     मेरो अनुभबले, तथ्यान्कले भन्छ कर्णालीलाई अन्याय भएको , हामीले प्रजातन्त्रमा बिरोध गर्न पाउनु पर्छ मेरो समर्थन पनि 
तर हिन्सात्मक बिरोधले कसैलाई पनि, कहिल्यै पनि फाईदा गर्दैन  
शान्ती पूर्वक हाम्रा माग अधिकार राख्न प्राप्त गर्न सकिन्छ। 
धेरै साथीहरुलाई थाहा डाक्टर गोविन्द के सि ले कसरी हाम्रो माग एक्लै मागे
धेरै महिला पुरुष साथीहरुलाई मैले भनेको देखाएको छु कसरी लाइबेरियमा मुस्लिम क्रिस्चिएन महिलाहरुले शान्तीपूर्वक आफ्नो अधिकार शान्ती स्थापना गरे 
मैले केही साथीहरु सँग कुरा गरेको छु किर्पया शन्तिपुर्बक बिरोध गरौ, बच्चाब्रिदको प्रयोग नगरौ, तोड फोड्, हत्या, आगजनी केही नगरौ काठमाडौंमा महिलाहरुले नागरिकता को संबिधानमा समान अधिकार खोजेको आज बर्ष लाग्दैछ येस्पालि पनि १६ दिन भाईसक्यो तर हामीले शान्ती पूर्वक नै अगी बडेका छौ सम्भब सकिन्छ
शन्तिको कामना गर्दछु
मलाई संपर्क गर्नु परेमा मेरो नम्बर ९८४९५९६२९८

2.    Joined at protest at Baneshor and also contributed Nrs 1000 through Dr Kal Bhadur Rokaya

3.    This is the response to Arjun Kc's opinion about Karnali: केसी नेपाली कांग्रेसका केन्द्रीय सदस्य तथा सभासद हुन् भन्दैमा उहाको कुरा के मैले पताउनु पर्छ वा सहमत् हुनु पर्छ ? अह सहमत् भईन हुन उहाका समर्थकलाई चित्त दु:खदो हो
जागरन्को जुक्ती चहिएको भनेको के हो ? कस्तो जुक्ती हो, एक एक गरेर भनी दिएको भये हुन्थ्यो नि ? आज कर्णालीमा के स्वास्थ्य, शिक्षा, नभएकै हो ? अहिले गाउ गाउमा स्कुल छन, हेल्पोस्ट छन, गबिस भाबना सचिब छन कागजभरी, कागजभरी सरकारी गैर सरकारी निकएका सबै कार्यक्रम भएकै भयै छन, सदर्मुकाममा बिकासेहरुका कुहिना ठोकिन्छन, होटेल तानातन हुन्छन गैर सरकारीमा काम गर्ने सबैको घर काठमाडौंमा छोरा छोरी बिदेश्मा कर्णालीका गरीब मान्छे जहाका तेही मात्र हैन धनी भएका धनी भएकै भ्एछन गरीबहरु ढुङे युगमा नै छन
पातिको सदस्य भएसी जागिर घरमा बसेर खान पाईन्छ . आफ्नो मान्छे भएसी जागिर पाईन्छ, कर्णाली गएसी प्रोमोसन नि हुनी, पैसो नि पाउनी, बिकास कसलाई , किन गर्नु पर्यो। iहिर भित्र सबैलाई मिलेकै नि तारतम्य  
कर्णालीलाई चहिएको उद्दोग हो, आज जुम्लाका स्याउ गाई भैंसीले खान्छन डोल्पा हुम्ला जसलाई मोटर बाटोले छोएको छैन तिन्का के कुरा गर्ने। कर्णालीलाई चहिएको रोज्गार हो जहाँ पुर्बी नेपालका दाजु भाई, दिदी बहिनी जान सक्ने प्रनाली चाहियेको नकी कर्णाली रोजगरी जस्तो फोहोरी राजनीति गर्ने, झन गरीब बनाउने परियोजान कर्नलिमा भएका अधिकास बिकास जस्को नममा भएनी पर्निर्भरमुखी (dependency) , सबैलाई थाहा फेरी नथहापाये झै गर्छन्। 
 
कर्णालीमा प्रबिधी चाहियेको , कर्णालीमा पर्यतन बिकास चाहियेको छ। जुम्ला नै जान मात्र एउटा बिदेशिले ७०० डलर तिर्नु पर्छ अरु जिल्लाको के कुरा?
राजनीतिको भित्री फोहोरी खेल जान्दिन जान्न कोशीस नि गर्दिन किन कि आफुलाई दाट्न सक्दिन। 
कर्णाली लाई छुटै पर्देश भन्दा नि बिशेष अधिकार दिनु पर्दछ जहाँ कर्णाली ले अबको २० बर्षमा फद्को Iर्न सकोस दुई दिन घुम्न जाने, भत्ता खाएर जाने, लाई कर्णाली स्वर्ग नै होला सधैं बस्नु पर्ने को लागि कर्णाली नर्क भन्दा बडी हो जल्बायु परिवर्तनले हिउ सजिलै पग्लदो रहेछ तर कर्णालीको बिबशता, मानब निर्मित गरीबी पग्लन ललिपप भाषानले सक्दैन, ठुला ठुला सोध पत्रले सक्दैनन, मान्छे मारेर नसकिने प्रमाणित भैसक्यो। सकिने भएछ भने बिशेष अधिकारको नैतीक बलले sakla. (sorry for typo mistake). http://kantipur.ekantipur.com/…/2015-08…/20150819072617.html
August 18
जुम्लाका दिदी बहिनी दाजु भाईलाई मेरो अपिल,
मेरो अनुभबले, तथ्यान्कले भन्छ कर्णालीलाई अन्याय भएको , हामीले प्रजातन्त्रमा बिरोध गर्न पाउनु पर्छ मेरो समर्थन पनि
तर हिन्सात्मक बिरोधले कसैलाई पनि, कहिल्यै पनि फाईदा गर्दैन  
शान्ती पूर्वक हाम्रा माग अधिकार राख्न प्राप्त गर्न सकिन्छ। 
धेरै साथीहरुलाई थाहा डाक्टर गोविन्द के सि ले कसरी हाम्रो माग एक्लै मागे
धेरै महिला पुरुष साथीहरुलाई मैले भनेको देखाएको छु कसरी लाइबेरियमा मुस्लिम क्रिस्चिएन महिलाहरुले शान्तीपूर्वक आफ्नो अधिकार शान्ती स्थापना गरे 
मैले केही साथीहरु सँग कुरा गरेको छु किर्पया शन्तिपुर्बक बिरोध गरौ, बच्चाब्रिदको प्रयोग नगरौ, तोड फोड्, हत्या, आगजनी केही नगरौ काठमाडौंमा महिलाहरुले नागरिकता को संबिधानमा समान अधिकार खोजेको आज बर्ष लाग्दैछ येस्पालि पनि १६ दिन भाईसक्यो तर हामीले शान्ती पूर्वक नै अगी बडेका छौ सम्भब सकिन्छ
शन्तिको कामना गर्दछु
मलाई संपर्क गर्नु परेमा मेरो नम्बर ९८४९५९६२९८
August 17, 2017
1.     जुम्लाका दिदी बहिनी दाजु भाईलाई मेरो अपिल,
मेरो अनुभबले, तथ्यान्कले भन्छ कर्णालीलाई अन्याय भएको , हामीले प्रजातन्त्रमा बिरोध गर्न पाउनु पर्छ मेरो समर्थन पनि
तर हिन्सात्मक बिरोधले कसैलाई पनि, कहिल्यै पनि फाईदा गर्दैन  
शान्ती पूर्वक हाम्रा माग अधिकार राख्न प्राप्त गर्न सकिन्छ। 
धेरै साथीहरुलाई थाहा डाक्टर गोविन्द के सि ले कसरी हाम्रो माग एक्लै मागे
धेरै महिला पुरुष साथीहरुलाई मैले भनेको देखाएको छु कसरी लाइबेरियमा मुस्लिम क्रिस्चिएन महिलाहरुले शान्तीपूर्वक आफ्नो अधिकार शान्ती स्थापना गरे 
मैले केही साथीहरु सँग कुरा गरेको छु किर्पया शन्तिपुर्बक बिरोध गरौ, बच्चाब्रिदको प्रयोग नगरौ, तोड फोड्, हत्या, आगजनी केही नगरौ काठमाडौंमा महिलाहरुले नागरिकता को संबिधानमा समान अधिकार खोजेको आज बर्ष लाग्दैछ येस्पालि पनि १६ दिन भाईसक्यो तर हामीले शान्ती पूर्वक नै अगी बडेका छौ सम्भब सकिन्छ
शन्तिको कामना गर्दछु
मलाई संपर्क गर्नु परेमा मेरो नम्बर ९८४९५९६२९८

2.     ??????
Shame on Home Minister ......
Where is our democracy, where is our freedom of expression, where is our civil and political rights....where is the obligation on signing in international human rights instruments ???????
            Curfew continues in Jumla..till 5pm of today. DAO enforced the curfew to prevent the             clashes between the Nepal police and Agitators.Nepal Police and Armed police forced           were seen all over the Khalanga bazaar and in major areas.Nepal police are miking to inform people not to come outside of their houses.They are warning if any one seen                               outside of their home it will not good......Nepal police and Armed police were seen very cruel           to local people...Yesterday after clashes they thrown the stone to the houses of local people,       they broken down the door and enter inside of people home and bit the local people..as well          as they were shouting very rough and unwanted words..........
August 16, 2017
1.    Just knew that 4 people seriously injured in Jumla
lifting them to Kathmandu by helicopter

2.    Shedding blood and pro-long silence are always more than danger.
Opening fire, killing people, remaining silence are pushing factors for agitation and further damage.
In order to protect the people in Karnali, the leaders and CA members from Karnali please speak up at Kathmandu, Karnali people won't allow you to land in Karnali.
It is already 7 the day, it is not like Kathmandu,it would have huge huge negative impact of lives in Karnali.

August 13, 2015
Extending solidarity towards Karnali Movement at Reporter's club
August 12, 2015
1.    Sharing news about Karnali Movement

2.    Bravo Women from Mugu 
Ofcourse, People voice wins 
Women are doing independently since herstory and they are doing !
Thank you Angesh for letting me know.

3.       Dolpa and Humla are very unique districts in Karnali. In my experience, these two districts neither have access with Jumla (as zonal headquarter) nor with Nepalgunj.In this scenario how they can merge in to far west. Leaders never ever deserved to do as their wish.They should do as people's voice.
https://scontent.fktm1-1.fna.fbcdn.net/v/t1.0-1/c170.49.620.620/s32x32/1013122_400676730049805_163016434_n.jpg?oh=560e393454b5603266974527e38788f2&oe=59E562CA
संघियतामा जान चाहनेले अखण्डताको कुरा गर्नु हुँदैन भन्ने कुरा सत्य त्यतिवेला मात्र हो जतिवेला पुरानो संरचना अवैज्ञानिक असहज प्रकृतिको हुन्छ त्यस्तो अवैज्ञानि...

August 11, 2015
1.    Deeply saddened due to utterly nonsense action is taken by state at Surkhet. Please put down the gun and initiate dialogue as earliest. Its more than enough.

2.    Police open fire in Jumla

August 10, 2015
1.    Surkhet is burning,Jumla is burning.
CA members wanted that kind of violence. Its shame.I deeply condemn the PM Koirala's leadership. How dare he is to kill people while claimed their rights. 
I deeply expressed my solidarity towards movement in Surkhet and Karnali

2.    अचाक्ली भएसी हिउमा पनि आगो बल्दो रहेछ .
कती सहाने, हद हुन्छ नि हो  
रहर हैन वाध्यता हो

3.    Leaders keep on changing their colors. They agreed at night,they deleted during daytime. They give sugarcoated speech in front of us and did contradictory decision again.It's not time to celebrate and not stop the protest or pressure.
August 9, 2015
1.    Let's meet and take action. It's too much like crime. My phone is 9849596298 

2.    Karnali is getting more remote and in isolation. Very sad fact that our leaders don't know the geography and other dynamics of karnali yet.All karnali people should have go far west via Banke what utter nonsense! Sorry for saying but ita too much


I was also joined strike 2 years before in front of BICC hall.

 Tuka Chhetri Sandwell, her son James Sandwell were here in Nepal and visited Bhaktapur, Sipaghaat, Parasi (Tihar celebration), Gorkha Kalik...